Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων στα δόντια του νεο-Ελληνικού κατεστημένου.

Ανατολή και Δύση.

Πριν από χιλιάδες χρόνια αναπτύχθηκε κατά μήκος των παραλίων της Μικράς Ασίας η οριογραμμή Ανατολής και Δύσης η οποία επέτρεπε διηθούμενη διάχυση των πολιτισμών, υπήρξε τοπικά ασαφής κατά περιόδους, αλλά παρέμενε συμπαγής μέχρι που η Μακεδονική σάρισα την διέρρηξε γιά να φθάσει στην καρδιά της Ανατολής. Τότε τα Ανατολικά πολιτιστικά στοιχεία κατέκλυσαν την Δύση, η Ελληνιστική περιόδος απετέλεσε το τελευταίο κεφάλαιο του αρχαίου Ελληνικού κόσμου, το βιβλίο έκλεισε, πέρασε στη λήθη και εκεί παρέμεινε γιά αιώνες.

Κατά την περί την Αναγέννηση εποχή μία δεύτερη οριογραμμή αναπτυσσόνταν πλέον στα σημεία τριβής Ανατολής και Δύσης, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Γαληνοτάτης Δημοκρατίας και σταθεροποιήθηκε κατά μήκος των δυτικών παραλίων της ηπειρωτικής Ελλάδας.  Η πτώση της Γαληνοτάτης έφερε την γέννηση της Επτανήσου Πολιτείας και η Ελληνική επανάσταση, με την συμβολή και των Επτανησίων, την γέννηση του Ελληνικού κράτους. Η Επτάνησος Πολιτεία, σαν γέννημα της Δύσης, έφερε στον κώδικά της τον Δυτικό Ελληνικό πολιτισμό, το Ελληνικό κράτος, σαν γέννημα της Ανατολής, έφερε τον Ανατολικό Ελληνικό Πολιτισμό. Η πλειοψηφία των Επτανησίων ωθούμενη από τις ιδέες του Διαφωτισμού, της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά και του Εθνικισμού προσέβλεπαν σε μία διάχυση του Δυτικού πνεύματος στην πέρα της οριογραμμής Ελλάδα και στην δημιουργία ενός ενιαίου κράτους ανιδιοτέλειας το οποίο θα είχε προοπτική δημοκρατίας και πραγματικής εθνικής ανεξαρτησίας. Από την άλλη πλευρά, το κατεστημένο της Πύλης γαλουχημένο με τις ραδιουργίες, το ρουσφέτι και την υποταγή προσέβλεπε στην δημιουργία ενός κράτους ιδιοτέλειας, κάτι που πέτυχε αρχής γενομένης με την δολοφονία του Καποδίστρια. 

Κατεστημένο και Επτάνησα.

Μετά από τέσσερις δεκαετίες συνύπαρξης τα δύο κράτη ενώθηκαν, η Επτανησιακή πολιτική και πολιτισμική προσέγγιση αποτελούσε όμως κίνδυνο γιά το ιδιοτελές κατεστημένο το οποίο φρόντισε να την αφανίσει αποδυναμώνοντας τον Επτανησιακό πολιτισμό. Η εσωτερική οριογραμμή που χώριζε την Ελλάδα σε Ανατολή και Δύση έπρεπε να εκλείψει, γιαυτό υιοθετήθηκαν περιβεβλημένες με τον μανδύα της ομοιογένειας διαχρονικές πολιτικές συρρίκνωσης της βάσης του Επτανησιακού πολιτισμού, των ίδιων των Επτανήσων. Η αρχή έγινε με τη διάλυση του εκπαιδευτικού συστήματος των Ιονίων νήσων, η οποία επετεύχθη με την εκ των έσω βοήθεια του Επτανησίου υπουργού Λομβάρδου και συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας με την συνεχή σταδιακή αποδυνάμωση των Επτανήσων με την ανοχή μερικών τοπικών αντιπροσώπων.

Κατεστημένο και Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.

Η δημιουργία της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ) υπήρξε μία εξελικτική ανωμαλία οφειλόμενη στην συγκυρία παρουσίας ένθερμων Επτανησίων στα πολιτικά τεκταινόμενα της εποχής. Έκτοτε οι εναλλασσόμενες κυβερνήσεις σταθερά στοχεύουν στην διάλυση της ΠΙΝ με μεθοδευμένες κινήσεις διοικητικής υποβάθμισης και αποψίλωσης των Επτανήσων και εξάρτησης των νησιών από τις απέναντι ακτές. Όπως έγινε και στο παρελθόν με το σύστημα παιδείας, γιά να δοθεί άλλοθι στο κεντρικό πολιτικό σύστημα οι εκτελεστές της ΠΙΝ πρέπει να είναι εκλεγμένοι Επτανήσιοι οι οποίοι επικαλούμενοι την ήδη υπάρχουσα εξάρτηση των νησιών από τις απέναντι ακτές και την διευκόλυνση των πολιτών θα απαιτήσουν συνένωση των νησιών με τις όμορες στεριανές περιφέρειες. Γιά να υπάρχει βέβαια συναίνεση των πολιτών θα πρέπει να δαιμονοποιηθεί η ίδια η ΠΙΝ και φυσικά η έδρα της. 

Η κατανόηση των λόγων διατήρησης της ΠΙΝ απαιτεί ανοικτό διαυγές πνεύμα και απουσία του βαθειού κατεστημένου συντηρητισμού. Το όραμα των Επτανησίων δεν πρέπει να περιορίζεται στο σε ποιά πόλη θα μεταβούν οι υποτακτικοί του συγκεντρωτισμού πολίτες γιά την διεκπεραίωση των υποθέσεων τους, αυτό ούτως ή άλλως θα πρέπει να γίνεται στην πόλη τους, αλλά στο πως συλλογικά θα αξιοποιήσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου τους και στο πως θα προβάλλουν αυτά στο μέλλον τους [1], [2], [3], [4]. 

Τα Επτάνησα σε στεριανές περιφέρειες.

Ποιά θα είναι όμως η θέση των Επτανήσων εάν αυτά ενταχθούν σε στεριανές περιφέρειες; Ο μόνιμος πληθυσμός κάθε Περιφερειακής Ενότητας (ΠΕ) εκφρασμένος σαν ποσοστό επί του μόνιμου πληθυσμού της ΠΙΝ είναι γιά την Κέρκυρα 50%, γιά την Ζάκυνθο 20%, γιά την Κεφαλονιά 17%, γιά την Λευκάδα 11% και γιά την Ιθάκη 2%. Στην περίπτωση διάλυσης της ΠΙΝ και ένταξης της ΠΕ Κέρκυρας στην Περιφέρεια Ηπείρου και των υπολοίπων στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας (ΠΔΕ) διαπιστώνεται ότι τα αντίστοιχα ποσοστά μειώνονται δραματικά. Γιά την μεν πολυπληθή Κέρκυρα το ποσοστό θα κυμαίνεται στο υψηλό 24%, το οποίο σε συνδυασμό με τις οικονομικές δυνατότητες του νησιού λόγω του εν μέσω κρίσης καλά κρατούντος τουρισμού θα του προσδίδει μεγάλο ειδικό βάρος στην νέα περιφέρεια. Γιά τα υπόλοιπα νησιά όμως οι προοπτικές δεν θα είναι και τόσο ευοίωνες, η αρχοντική Ζάκυνθος με το 5% του πληθυσμού της ΠΔΕ δεν θα αποτελέσει τίποτα περισσότερο από μία επαρχία της Ηλείας, οι δυναμικές Κεφαλονιά και Ιθάκη με το λιγώτερο από 5% και 0.5% αντίστοιχα θα γίνουν προφυλακές της Πάτρας και η ποιητική Λευκάδα με το 3% μία προέκταση του Ξηρόμερου. Οι προτεραιότητες και τα χαρακτηριστικά της οικονομίας της ΠΔΕ είναι πολύ διαφορετικά από αυτά των Επτανήσων με αποτέλεσμα να υπάρχει δυσκολία στην κατανόηση των προβλημάτων και στην προώθηση αναπτυξιακών λύσεων. Επιπλέον η παραπάνω περιφέρεια είναι έντονα συγκεντρωτική συγκλίνουσα στο αστικό κέντρο της Πάτρας σε βαθμό που πριν από μερικά χρόνια το Νομαρχιακό Συμβούλιο Αιτωλοακαρνανίας, νομού με το  31% του πληθυσμού της περιφέρειας, είχε εκφράσει την επιθυμία του ο νομός να αποσχισθεί από την ΠΔΕ και να ενταχθεί στην ΠΙΝ.

Το μέλλον.

Οι επιπόλαιες εξάρσεις και οι βαθειά συντηρητικές προτάσεις είναι πρακτικές ενός αποκαθηλωμένου από τον λαό συστήματος. Οι σημαντικές αποφάσεις γιά το μέλλον της ιστορικά, πολιτισμικά, αλλά και οικονομικά τεκμηριωμένης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων είναι απ’ευθείας αρμοδιότητα μόνο του σταθερού εκφραστή του χώρου, του Επτανησιακού λαού και όχι διαττόντων πολιτικών. Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, διοικητική έκφραση του Ιόνιου χώρου ανάπτυξης του Επτανησιακού πολιτισμού όχι μόνο δεν πρέπει να διασπαστεί, αλλά πρέπει να ενισχυθεί χωρικά με την προσθήκη του έβδομου νησιού, εάν οι Κυθηριώτες βέβαια αυτό επιθυμούν και να αποκτήσει ένα σαφές Δυτικό Ελληνικό Επτανησιακό όραμα. 

[1] Βραδής, Ι. Χωροταξικό Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Εργαστήριο Πολιτικού και Πολιτισμικού Προβληματισμού, Κέρκυρα, 2013. Ανακτηθέν στις 20/12/13 από: http://ionianislandsvision2020.blogspot.gr/2013/11/blog-post_27.html.

[2] Καποδίστριας, Κ. Ιόνια Περιφέρεια: Επιλογή με παρελθόν, παρόν και μέλλον. Ζάκυνθος, 2013. Ανακτηθέν στις 20/12/13 από: http://ionianislandsvision2020.blogspot.gr/2013/11/blog-post.html.

[3] Βραδής, Ι. Επτανησιακός Χωροταξικός Σχεδιασμός. Ionian Islands Vision 2020, Κέρκυρα, 2013. Ανακτηθέν από στις 20/12/13 από: http://ionianislandsvision2020.blogspot.gr/2013/11/blog-post.html.

[4] Βραδής, Ι. Νησιωτικότητα και Επτανησιακή συνείδηση. Ionian Islands Vision 2020, Κέρκυρα, 2012. Ανακτηθέν από στις 20/12/13 από: http://ionianislandsvision2020.blogspot.gr/2012/03/blog-post_13.html.

Γιάννης Βραδής
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Purdue, ΗΠΑ