Η παρακάτω ομιλία έγινε από τον Γιάννη Βραδή μετά από πρόσκληση των Ανεξάρτητων Ελλήνων.
Καλημέρα,
Δεν ανήκω σε κάποιο κομματικό χώρο, συνεπώς ούτε και στον δικό σας, αλλά επικροτώ κάθε προσπάθεια που έχει σαν σκοπό την ανάταση της χώρας μας και κατά την συγκεκριμένη περίοδο, την έξοδο της από την πολύπλευρη αυτή κρίση.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η χώρα μας δεν είναι ένας συμπαγής οργανισμός ο οποίος ζει στην Αττική, αντιθέτως αποτελείται από εκατομμύρια ανθρώπους-μονάδες οι οποίοι ζουν σε χιλιάδες οικισμούς. Μερικοί από τους τελευταίους είναι μεγαλύτεροι και μερικοί μικρότεροι, μερικοί βρίσκονται στον κορμό της χώρας, μερικοί σε απομονωμένα σημεία ορεινών όγκων και άλλοι σε απόμακρα σημεία των θαλασσινών μας συνόρων. Αυτή είναι η χώρα μας, αυτή τη μορφή θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και με αυτήν στο μυαλό μας θα πρέπει να σχεδιάσουμε το μέλλον μας επάνω σε μια βάση αποκέντρωσης. Πρέπει λοιπόν να αναφέρω ότι θεωρώ αξιέπαινη την προσπάθεια του κου Κουίκ, ελλείψει ντόπιου κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της παράταξής σας, να επισκέπτεται τα Επτάνησα, να ενημερώνεται γιά τα προβλήματά τους και κατόπι να τα φέρνει στην βουλή.
"Ανεξάρτητοι Έλληνες", μία ομολογουμένως πολύ ωραία ονομασία κόμματος. Ας δούμε όμως τι κρύβεται πίσω από αυτές τις λέξεις.
"Ανεξάρτητος" είναι αυτός που δεν εξαρτάται από άλλον ή από κάτι άλλο, αυτός που δεν έχει κάποια σχέση εξάρτησης. Είναι λοιπόν ανεξάρτητος αυτός που δεν υπόκειται στη βούληση άλλου, που πράττει σύμφωνα με τη δική του βούληση, είναι δηλαδή ο ελεύθερος.
Γιά να είναι κανείς ανεξάρτητος - ελεύθερος πρέπει να γνωρίζει και να χαρτογραφεί τον εσωτερικό, αλλά και εξωτερικό του κόσμο, ώστε να χαράζει την δική του ανεξάρτητη πορεία ανάλογα πάντοτε με την κρίση του. Άρα λοιπόν η ανεξαρτησία - ελευθερία συνδέονται άμεσα με την νόηση, δηλαδή την ικανότητα του νου να επεξεργάζεται το υλικό που του παρέχουν οι αισθήσεις και να διαμορφώνει τις έννοιες, τους συλλογισμούς και τις κρίσεις, δηλαδή να δημιουργεί.
"Έλληνας" είναι ο υπήκοος αυτής της χώρας, αλλά πηγαίνοντας λίγο πίσω στον χρόνο είναι αυτός που έθεσε τις βάσεις της δυτικής νόησης. Οι δύο λοιπόν έννοιες, ανεξάρτητος και Έλληνας έχουν ένα σημείο τομής, την νόηση.
Η νόηση είναι μία άϋλη παραγωγική διεργασία ή οποία γιά να έχει αποτέλεσμα πρέπει να τροφοδοτείται με δεδομένα τα οποία μπορεί να είναι σε ένα βαθμό τα προσλαμβανόμενα μέσω των αισθήσεων, αλλά κυρίως οι πληροφορίες - αποτελέσματα άλλων νοητικών διεργασιών. Η δεξαμενή αυτών των πληροφοριών, δηλαδή του συνόλου των υλικών, πνευματικών, τεχνικών επιτευγμάτων και επιδόσεων, του ανθρώπου, δεν είναι άλλη από τον πολιτισμό. Σημαντική είναι η γενικώτερη ανάλυση του πολιτισμού σε δύο συνιστώσες, στον πνευματικό και στον υλικό.
Οι τεχνικές της νόησης, αλλά και ο πολιτισμός γενικότερα μεταφέρονται στα μέλη της κοινωνίας μέσω μίας διεργασίας μάθησης, της παιδείας. Η παιδεία λοιπόν είναι αυτή που δίνει στο άτομο τα εργαλεία με τα οποία αυτό θα καταφέρει να αναγνωρίσει, να χαρτογραφήσει και να πλοηγηθεί στους χώρους της ελευθερίας, αλλά και της δημιουργίας.
Κάθε κοινωνία έχει δικά της πολιτιστικά χαρακτηριστικά, μέ έμφαση σε ένα τομέα ή άλλο, η με διαφορετική κατά περίπτωση έκφραση του ιδίου θέματος. Σε μία πολυποίκιλη λοιπόν χώρα, όπως η Ελλάδα, υπάρχει τοπικός πολιτιστικός πλούτος ο οποίος εάν αξιοποιηθεί σαν υλικό τροφοδοσίας της νόησης μπορεί να φέρει σωρεία εκπληκτικών αποτελεσμάτων. Η μέχρι στιγμής πολιτική των Ελληνικών κυβερνήσεων κινήθηκε προς την κατεύθυνση της πολιτιστικής ομογενοποίησης του Ελληνικού έθνους προσβλέποντας ίσως σε ενδυνάμωση του εθνικού χαρακτήρα. Γιά την επίτευξη όμως του παραπάνω σκοπού, αντί να αναδειχθούν τα επί μέρους πολιτιστικά χαρακτηριστικά με τρόπο που ολόκληρο το έθνος να τα οικειοποιηθεί και να αποτελέσουν μέρος της γενικώτερης ταυτότητας των νεο-Ελλήνων προτιμήθηκε η εύκολη λύση του ψαλιδίσματος των διαφορών και της εύρεσης του εναπομείναντα, όχι βέβαια και πολύ πλούσιου, κοινού παρονομαστή. Χαρακτηριτική είναι η περίπτωση του κλεισίματος της Ιονίου Ακαδημίας και πολλών άλλων σχολείων και σχολών αμέσως μετά την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση που δεν καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια ελέγχου μίας διεργασίας τα αποτελέσματα τείνουν προς μία αύξηση της αταξίας και παραγωγής προϊόντων χαμηλής αξίας, σε μία αύξηση δηλαδή της "εντροπίας", όπως λέγεται στην φυσική. Στην περίπτωση της Ελλάδας λοιπόν, επειδή δεν κατεβλήθη σοβαρή προσπάθεια, το αποτέλεσμα της εθνικής πολιτιστικής ομογενοποίησης περιέχει σε πολλές περιπτώσεις προϊόντα χαμηλής αξίας, όπως ο εγωκεντρισμός και η διαφθορά.
Η σημερινή οικονομική κρίση είναι το αποτέλεσμα μίας κρίσης πολιτισμού και συγκεκριμένα των πνευματικών επιδόσεων των νεο-Ελλήνων (θεσμοί, δίκαιο, έθιμα, κλπ). Η έξοδος από αυτή τη κρίση φαίνεται να είναι χρονικά μακρυά, καθώς γιά να επιτευχθεί δεν χρειάζεται μόνο η διαρκής έγχυση ρευστού στα κρατικά ταμεία και κάποιες τεχνικής φύσης διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά και η μετεξέλιξη του πολιτιστικού χαρακτήρα της κοινωνίας. Πως μπορεί αυτό να επιτευχθεί; Πως αλλοιώς, παρά με την παιδεία. Το επόμενο ερώτημα που γεννάται είναι ποιά παιδεία, ποιό πρέπει να είναι το περιεχόμενο της παιδείας;
Με βάση τα προαναφερθέντα θετικά αποτελέσματα που θα μπορούσε να έχει η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου των επί μέρους περιοχών της Ελλάδας προκύπτει σαν λογική πρόταση η παροσαρμογή της παιδείας στα χαρακτηριστικά και στον πολιτισμό κάθε τόπου μέσω μίας πολιτιστικής, μεταξύ άλλων, αποκέντρωσης. Η Ελλάδα αποτελείται από εννέα γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτιστικά διαμερίσματα: Επτάνησα, Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, Νησιά Αιγαίου, Στερεά Ελλάδα, Πελλοπόνησος και Κρήτη. Σε μερικά από αυτά υπάρχουν υποδιαιρέσεις βέβαια, όπως στα νησιά του Αιγαίου, ενώ η Αττική παρουσιάζεται, λόγω της συρροής διαφορετικών πληθυσμών, αλλά και της δυναμικής της, σαν ένα διαφορετικό διαμέρισμα πλέον. Κάθε ένα από αυτά τα διαμερίσματα έχει ιδιαίτερο χαρακτήρα και στις δύο συνιστώσες του πολιτισμού, δηλαδή στην πνευματική και στην τεχνική. Στον σχεδιασμό της ανάπτυξης ενός τόπου πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να προσδιορίζουμε τα χαρακτηριστικά που πραγματικά μπορούν να καλλιεργηθούν. Στην αστικοποιημένη Κέρκυρα, γιά παράδειγμα, δεν μπορούμε να μιλάμε γιά σημαντική εντατική γεωργική ανάπτυξη.
Παράδειγμα: Η Κέρκυρα.
Ο πνευματικός πολιτισμός των Επτανήσων διακρίνεται γιά μία έντονη τάση και μάλιστα με "δυτική" χροιά, προς τις τέχνες και τα γράμματα, όπως στην μουσική, στην ζωγραφική και στην ποίηση. Κάθε οικογένεια έχει ένα τουλάχιστον μέλος το οποίο ασχολείται, έστω και ερασιτεχνικά, με μία καλή τέχνη. Στην Κέρκυρα ο πληθυσμός είναι εξοικειωμένος με την κλασσική και οπερατική μουσική και υπάρχουν τουλάχιστον 18 φιλαρμονικές οι οποίες τροφοδοτούν γιά χρόνια με εκτελεστές τα σοβαρά μουσικά σύνολα της Αθήνας. Ο πολιτιστικός όμως αυτός πλούτος των Επτανήσων ποτέ δεν αναδείχθηκε από το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και η διατήρησή του στηρίχθηκε στην ιδιωτική μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία. Η Κέρκυρα δεν έχει κρατικές δομές που να αναδεικνύουν το συγκριτικό μουσικό πλεονέκτημά της. Κρατικό Ωδείο δεν υπήρξε ποτέ στην Κέρκυρα και οι μαθητές που ήθελαν να προχωρήσουν στις μουσικές σπουδές τους έπρεπε να πάνε στην Αθήνα ή στο εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια βέβαια δημιουργήθηκε το μουσικό Γυμνάσιο και το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου το οποίο ακόμη δεν έχει κατορθώσει να ενταχθεί απόλυτα στις μουσικές δομές του νησιού. Κρατικές συμφωνικές ορχήστρες υπάρχουν στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη, όχι όμως στην Κέρκυρα που αποτελεί το μεγαλύτερο φυτώριο μουσικών της χώρας με αποτέλεσμα πολλά παιδιά να μην συνεχίζουν τις μουσικές σπουδές τους γνωρίζοντας ότι επιστρέφοντας στον τόπο τους θα αντιμετωπίσουν την ανεργία. Πως θα μπορούσε λοιπόν να σχεδιαστεί η παιδεία λαμβάνοντας υπ'οψη τα πνευματικά χαρακτηριστικά της Κέρκυρας;
Στην Κέρκυρα θα μπορούσε να υπήρχε μία δομή μουσικής παιδείας ενσωματωμένη στο εθνικό σύστημα παιδείας. Η σοβαρή διδασκαλία της μουσικής θα μπορούσε να ξεκινάει από το Δημοτικό σχολείο και να έφθανε μέχρι το Λύκειο, σε ορισμένα τουλάχιστον σχολεία, με διδασκαλία όχι μόνο θεωρητικών, αλλά και οργάνων. Οι Πανεπιστημιακές σπουδές θα είχαν πλέον περισσότερο τον χαρακτήρα της τελειοποίησης και της εξειδίκευσης. Οι πανεπιστημιακοί, μαζί με έναν αριθμό φοιτητών, θα μπορούσαν να συμμετέχουν στην σύνθεση μίας κρατικής συμφωνικής ορχήστρας. Το όλο σύμπλεγμα, μουσική διδασκαλία στα σχολεία, ιδιωτικά ωδεία, υψηλής στάθμης πανεπιστημιακή σχολή, συμφωνική ορχήστρα, φιλαρμονικές και χορωδίες θα δημιουργούσε μία εξαιρετική μουσική δομή με διεθνή εμβέλεια και θα καθιστούσαν την Κέρκυρα ένα σημαντικό κέντρο μουσικών σπουδών στο οποίο θα προσέρχονταν φοιτητές, αλλά και επισκέπτες, από διάφορα μέρη προσφέροντας στην τοπική και στην εθνική οικονομία.
Η δημιουργία μίας συμφωνικής ορχήστρας στην Κέρκυρα στην παρούσα περίοδο φαντάζει σαν ουτοπία. Η σύμπραξη όμως του Ιονίου Πανεπιστημίου, των φιλαρμονικών, των χορωδιών και του Δήμου γιά την δημιουργία ενός πλαισίου παροχής μουσικής παιδείας με βραχυπρόθεσμο στόχο την δημιουργία μίας έστω ερασιτεχνικής συμφωνικής ορχήστρας και μεσοπρόθεσμο την πλήρη ανάπτυξη των δομών που προαναφέρθηκαν είναι ένας υλοποιήσιμος στόχος.
Ο τεχνικός πολιτισμός των Επτανήσων σχετίζεται περισσότερο με τις τουριστικές υποδομές και την παροχή υπηρεσιών. Η Κέρκυρα αποτελεί το πρώτο μέρος στο οποίο αναπτύχθηκε τουρισμός στην Ελλάδα, παρόλα αυτά εκτός από μία μέση σχολή δεν έχει ποτέ λειτουργήσει ανώτερη ή ανώτατη σχολή τουριστικών επαγγελμάτων στο νησί.
Πως θα μπορούσε λοιπόν να σχεδιαστεί η παιδεία λαμβάνοντας υπ'οψη τα τεχνικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά της Κέρκυρας;
Στην Κέρκυρα θα μπορούσε να οργανωθεί ένα σύστημα εκπαίδευσης σε θέματα τουρισμού και γενικότερα παροχής υπηρεσιών. Το ένα σκέλος της εκπαίδευσης θα μπορούσε να προσφερθεί από μέσες ή μεταλυκειακές σχολές με εξειδίκευση στα διάφορα επαγέλματα του τουρισμού, από μαγείρους μέχρι τουριστικούς πράκτορες. Στο δεύτερο σκέλος θα μπορούσε να υπάρχει πανεπιστημική σχολή με κατευθύνσεις συναφείς προς τον τουρισμό, την διοίκηση επιχειρήσεων και του μάρκετινγκ. Η λειτουργία μίας πανεπιστημιακής σχολής υψηλού επιπέδου θα είχε σαν αποτέλεσμα, όχι μόνο την εξειδίκευση φοιτητών σε θέματα τουρισμού και κατά συνέπεια την παροχή υψηλώτερου επιπέδου υπηρεσιών, αλλά θα μπορούσε, σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες και μελλοντικές υποδομές, να αποτελέσει ένα πόλο έλξης φοιτητών και από το εξωτερικό, οπότε και πολύτιμου συναλλάγματος.
Ο συνδυασμός της ανάπτυξης της παιδείας στον πνευματικό και στον τεχνικό τομέα του πολιτισμού θα είχε σαν αποτέλεσμα την μετατροπή του νησιού σε ένα κέντρο πολιτισμού - τουρισμού - παροχής υπηρεσιών με διεθνή ακτινοβολία. Ένα απλό παράδειγμα στο οποίο φαίνεται η αλληλεπίδραση πνευματικού πολιτισμού και τουρισμού είναι το Κερκυραϊκό Πάσχα.
Η παρούσα κατάσταση αποκλείει ουσιαστικά κάθε κρατική επένδυση στον τομέα του πνευματικού πολιτισμού. Αυτό όμως που μπορεί να γίνει είναι ο προγραμματισμός και η οργάνωση της εκπαίδευσης. Στόχος πρέπει να είναι η πολιτιστική αποκέντρωση με αξιοποίηση των πολιτιστικών χαρακτηριστικών κάθε τόπου της χώρας και την σύνδεση, εάν και όπου αυτό είναι δυνατόν, των δύο συνιστωσών του πολιτισμού, τον τεχνικό και τον πνευματικό. Αποτέλεσμα αυτών θα είναι η ανάπτυξη πολιτιστικών πρωτοβουλιών σε ολόκληρη την χώρα οι οποίες όχι μόνο θα συμβάλλουν στην πνευματική ανάταση αλλά και στην οικονομική άνοδο του νεο-Έλληνα με αποτέλεσμα να πλησιάσει περισσότερο στο ζητούμενο, την χαρά της ζωής και την ελευθερία του.
Στα Επτάνησα θα πρέπει να ενοποιηθεί - ομοσπονδιοποιηθεί Το Ιόνιο Πανεπιστήμιο με τα ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ώστε να υπάρχει ένας σημαντικός κορμός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην ιστορική μας περιφέρεια. Το πανεπιστημιακό αυτό σύμπλεγα θα πρέπει να έχει, εκτός από τις κλασσικές σχολές, μία εξειδίκευση στους τομείς των καλών τεχνών και της μουσικής, του τουρισμού και της παροχής υπηρεσιών, αλλά και της καινοτομίας - τεχνολογίας.
