Ιόνια Αμφισβήτηση

Τα δεμένα με ιστορία αιώνων Επτάνησα ξανάσμιξαν τις τύχες τους τις τελευταίες δεκαετίες μετά τον χωρισμό που τους έφερε η ένωση με την Ελλάδα. Η κρατική μέχρι πρόσφατα και αιρετή πλέον Περιφέρεια Ιονίων Νήσων αποτελεί τη βάρκα με την οποία ο Επτανησιακός λαός διασχίζει την άλλοτε γαλήνια και άλλοτε φουρτουνιασμένη Ιόνια θάλασσα στην πορεία του προς το μέλλον. Στην απαρχή όμως της χειρότερης καταιγίδας που πρέπει να αντιμετωπίσει αυτός ο λαός άρχισαν να αναπτύσσονται εσωτερικές έριδες που επιφέρουν τριγμούς στο δοκιμαζόμενο σκάφος.  

Πριν από τις αυτοδοικητικές εκλογές του 2010, ιδιαίτερα κατά την περίοδο που συζητούνταν ο Καλλικράτης, αναπτύχθηκε ένα κύμα αμφισβήτησης της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Οι εκφραστές της αμφισβήτησης προέρχονταν από διάφορους πολιτικούς και μη κύκλους των νοτιώτερων νησιών και κυρίως της Ζακύνθου. Η αμφισβήτηση βασιζόταν κυρίως στα προβλήματα που δημιουργεί και ακόμη περισσότερο θα δημιουργήσει η απόσταση που χωρίζει τα νοτιότερα νησιά από την έδρα της περιφέρειας και στην συμπεριφορά της έδρας απέναντι στα υπόλοιπα νησιά. Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα της Ημέρας τση Ζάκυθος στις 26 Ιανουαρίου 2010 με τίτλο "Η κοντέα του Βορρά και οι ποπολάροι του Νότου" (http://imerazante.gr/2010/01/26/8047). Το κύμα αμφισβήτησης έχει κάπως καταλαγιάσει μέσα στην μία χρονιά λειτουργίας της αιρετής περιφέρειας χωρίς όμως αυτο να φαίνεται να είναι οριστικό. 

Ο σκοπός του παρόντος κειμένου είναι, ένα χρόνο μετά την δημοσίευση του εν λόγω άρθρου, να αναλύσει το συγκεκριμένο άρθρο και μέσα από αυτή την ανάλυση να αναδειχθούν τα αίτια της αμφισβήτησης, αλλά και να προταθούν λύσεις που θα τα εξαλείψουν. 

Η λειτουργία των ανθρώπων βρίσκεται σε τρεις διαφορετικές σφαίρες, των ενστίκτων, των συναισθημάτων και της λογικής. Το ποιές σφαίρες και σε ποιά έκταση θα αγγίξει ένας λόγος ή ένα κείμενο εξαρτάται από τον τρόπο συγγραφής του και επομένως από τον σκοπό του συγγράφοντος. Η συζήτηση μεταξύ ενός ζευγαριού μπορεί να περιγραφεί με τέτοιο τρόπο που να αγγίζει το ένστικτο του αναγνώστη, γιά παράδειγμα την γεννετήσιά του ορμή, τα συναισθήματά του ή απλά να διεγείρει την λογική σκέψη του. Ένα επιστημονικό άρθρο επιδιώκει να διεγείρει μόνο την σφαίρα της λογικής του αναγνώστη, αντίθετα ένα λογοτεχνικό κείμενο θεωρείται επιτυχημένο όταν αγγίζει ταυτόχρονα ή με εναλλαγή και τις τρεις σφαίρες. Η μάχη ανάμεσα στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης, των συναισθημάτων αγάπης - μίσους και της ψυχρής λογικής είναι κλασσική στην λογοτεχνία. Τα καθαρά πολιτικά άρθρα εμπίπτουν στην κατηγορία του επιστημονικού λόγου, καθώς παραθέτουν ιδέες τις οποίες λογικά αναλύουν και καταλήγουν σε συμπεράσματα. Σκοπός των πολιτικών άρθρων είναι να οδηγήσουν τον αναγνώστη στο να δώσει μία λογική απάντηση σε ένα αναδεικνυόμενο πολιτικό ερώτημα. Γιά παράδειγμα, πρέπει η Ελλάδα να προχωρήσει στη νέα δανεική σύμβαση ή όχι; Γιά να απαντηθεί το ερώτημα αυτό χρειάζονται κατ’αρχάς ορθές πληροφορίες γιά όλα τα δεδομένα, όπως γιά το ύψος του χρέους, γιά την ύφεση που θα προκαλέσουν τα μέτρα, κλπ. Επίσης πρέπει να προσδιοριστούν οι στόχοι που θέτουν οι πολίτες, όπως να αποπληρωθεί το χρέος σε μία δεκαετία, να μην φύγει η χώρα από την ευρωζώνη, κλπ. Κατόπι πρέπει να πραγματοποιηθεί μία λογική ανάλυση των δεδομένων αυτών και να διαπιστωθεί με ποιούς τρόπους θα επιτευχθούν οι στόχοι. Εάν σε αυτό το αμιγώς λογικό - πολιτικό λόγο προστεθούν στοιχεία όπως “θα έρθουν οι παλιο-Ναζί που μας χρωστάνε 80 δις να μας πούνε τι να κάνουμε” ή “η χοντρή θα μας δέρνει με το μαγίστιο” αυτός αρχίζει να αγγίζει την σφαίρα των συναισθημάτων, της οργής. Εάν δε προστεθούν στοιχεία όπως “εάν δεν ψηφιστεί η νέα δανειακή σύμβαση θα πεινάσουμε” ο λόγος αγγίζει την σφαίρα των ενστίκτων, του φόβου, της αυτοσυντήρησης. Στις δύο τελευταίες λοιπόν περιπτώσεις ο λόγος δεν μπορεί να θεωρηθεί αμιγώς λογικός -πολιτικός και σκοπό έχει να κατευθύνει τον αναγνώστη ή τον ακροατή σε συμπεράσματα βασιζόμενος όχι στην λογική, αλλά στα συναισθήματα και στα ένστικτα, στην οργή και στον φόβο. Η διαφορά στην συγγραφή ενός λογικού κειμένου και ενός που διεγείρει τα συναισθήματα είναι εκτός από τον τρόπο παρουσίασης των θεμάτων και τα χρησιμοποιούμενα ουσιαστικά, αλλά κυρίως οι επιθετικοί ή επιρρηματικοί προσδιορισμοί. Όσο περισσότερα επίθετα (παλιο-, χοντρή) χρησιμοποιούνται τόσο το κείμενο κινείται προς την σφαίρα των συναισθημάτων. Επίσης η χρήση φράσεων ή ιδεών που είναι συναισθηματικά φορτισμένες (Ναζί, που μας χρωστούν 80 δις) οδηγούν προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα κείμενο μπορεί να διεγείρει τα ένστικτα απλά αγγίζοντάς τα, πείνα, θάνατος. Ενώ η σφαίρα της λογικής αγγίζεται καθαρά στο συνειδητό οι σφαίρες των συναισθημάτων και του ενστίκτου εμπλέκονται με το υποσυνείδητο. 

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω επιχειρείται μία αρχική προσέγγιση του κειμένου του δημοσιεύματος. 

1. Ο τίτλος του κειμένου “Η κοντέα του Βορρά και οι ποπολάροι του Νότου” από μόνος του αντλεί συναισθήματα που συνδέονται με την άνομη ευδαιμονία και με την καταπίεση. Οι λέξεις Βορράς και Νότος είναι επίσης φορτισμένες, ο ανεπτυγμένος Βορράς, ο υπανάπτυκτος Νότος. Επομένως α αναγνώστης πριν ακόμη διαβάσει το κείμενο, έχει φορτιστεί συναισθηματικά, έχει προϊδεαστεί. 

2. Η πρόταση: “Ένα δεύτερο προτέρημα, η αρχιτεκτονική και συνάμα κοινωνική δομή της «Κόμισσας» του Ιονίου, που δεν είχε την «μαύρη τύχη» της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς από τους σεισμούς του 1953. Εκείνη την άδικη τύχη που χώρισε το Ιόνιο σε «βόρειους αστούς και νότιους χωριάτες»” περιέχει τις λέξεις ή φράσεις: 

1. “Κόμισσα” η οποία φέρνει συναισθηματική φόρτιση και προκατάληψη προς την Κέρκυρα.
2. “Μαύρη τύχη” η οποία εκτός από την συναισθηματική φόρτιση αγγίζει και τον φόβο, το ένστικτο.
3. “Άδικη” λέξη που φέρνει συναισθηματική φόρτιση και ωθεί τους νότιους να νοιώθουν αδικημένοι.
4. “βόρειους αστούς και νότιους χωριάτες” είναι από την μία πλευρά μία φράση συναισθηματικά φορτισμένη καθώς αποκαλεί τους Κερκυραίους “αστούς” και μάλιστα “βόρειους” και τους των νοτίων τριών νησιών “χωριάτες”, αλλά και χωρίς κανένα λογικό υπόβαθρο καθώς υπονοεί ότι ένας σεισμός μετέτρεψε ένα λαό σε χωριάτες. 

3. Η φράση: “Η Κέρκυρα, αφ’ υψηλού, σνομπάρει την δική μας πολιτιστική δραστηριότητα με τρόπο απροκάλυπτο” είναι κατ’αρχή ασαφής, η Κέρκυρα είναι ένα νησί και μία πόλη. Προφανώς ο συγγράφων δεν αναφέρεται σε αυτά, τότε όμως που αναφέρεται; στους Κερκυραίους ή στις διοικήσεις της περιφέρειας, του πανεπιστημίου, κλπ; Οι λέξεις “αφ’υψηλού”, “σνομπάρει” “απροκάλυπτο” προκαλούν συναισθηματική φόρτιση και απομακρύνουν τον αναγνώστη από την σφαίρα της λογικής την οποία χρειάζεται γιά να αναλύσει τα σχόλια του αρθρογράφου στις γραμμές που ακολουθούν: 

4. “Πότε, ενδιαφέρθηκε το Ιόνιο Πανεπιστήμιο για τη Ζάκυνθο ή την Κεφαλονιά;

Πότε οι μουσικές σχολές του Πανεπιστημίου, ταξίδεψαν στη Ζάκυνθο και τα άλλα νησιά να μοιραστούν τις παραστάσεις, να συνεργαστούν, να διδάξουν, να καλέσουν, να μεταφέρουν πολιτισμό;

Πότε ήταν θετικοί στο να μοιραστούν πανεπιστημιακές σχολές με τα άλλα νησιά του Ιονίου;

Πότε θέλησαν να ανταλλάξουμε πολιτισμό και να μοιραστούμε κονδύλια;

Πότε οργανώθηκε Πανεπιστημιακή ομάδα έρευνας και διάσωσης του σημερινού πολιτισμού στα Ιόνια Νησιά;” Το Ιόνιο Πανεπιστήμιο είναι ένα ανεξάρτητο ίδρυμα το οποίο δεν ελέγχεται ούτε κατευθύνεται από τους Κερκυραίους πολίτες ή από τις αρχές της Περιφέρειας ή του Δήμου. Και η Κέρκυρα είναι ένα Ιόνιο νησί και θα επωφελούνταν εάν το Ιόνιο Πανεπιστήμιο διεξήγαγε έρευνα διάσωσης του πολιτισμού στα Ιόνια νησιά. Επομένως οι πραγματικά ορθές και αξιόλογες παραπάνω παρατηρήσεις δεν πρέπει να αναφέρονται στην “Κέρκυρα”, αλλά στην διοίκηση του Ιονίου Πανεπιστημίου και στο Υπουργείο Παιδείας. 

Από τα παραπάνω σημεία, τα οποία αποτελούν ένα παράδειγμα, προκύπτει ότι το εν λόγω άρθρο μέσα από την συναισθηματική φόρτιση, σε πολλές περιπτώσεις και όχι με την χρήση της λογικής ωθεί τους Επτανήσιους αναγνώστες προς μία κατεύθυνση, την οργή. Οι μεν Νότιοι κινούνται επειδή νοιώθουν αδικημένοι από τους Βόρειους, οι δε Βόρειοι επειδή νοιώθουν ότι άδικα βάλλονται από τους Νότιους. Το αποτέλεσμα αυτού είναι να επέρχεται μία διάσπαση της ενότητας των Επτανήσων η οποία σίγουρα δεν είναι προς όφελός τους. Το γεγονός ότι το άρθρο αγγίζει πλην της σφαίρας της λογικής και αυτή των συναισθημάτων και ίσως και των ενστίκτων, σημαίνει ότι προσεγγίζει περισσότερο το διήγημα παρά τον λογικό - πολιτικό λόγο και γεννά το έρωτημα του γιά ποιό λόγο καταχωρήθηκε στην στήλη “Πολιτική” της Ημέρας τση Ζάκυθος. 

Το άρθρο όμως αναφέρει αλήθειες, το κατά πόσον η Κέρκυρα έχει λάβει την μερίδα του λεόντος στις χρηματοδοτήσεις είναι κάτι σίγουρα όχι αυταπόδεικτο. Τα μόνα σημαντικά έργα που έγιναν στην Κέρκυρα κατά την τελευταία εικοσαετία είναι η προβλήτα κρουαζιεροπλοίων του λιμανιού, το νοσοκομείο και βέβαια ένας ικανός αριθμός βιολογικών καθαρισμών. Το οδικό δίκτυο του νησιού είναι σε πολύ κακή κατάσταση, γιά να μεταβεί κανείς από τον βορρά στο νότο χρειάζεται σχεδόν δύο ώρες οδήγησης. Η πόλη η Κέρκυρα δεν έχει περιφερειακό δρόμο και τα αυτοκίνητα διασταυρώνονται με χρήση φαναριών με τα αεροπλάνα που προσγειωαπογειώνονται από το αεροδρόμιο. Όσα “μεγάλα” έργα επρόκειτο να γίνουν ακυρώθηκαν εν τη γεννέση τους. Από την άλλη πλευρά βέβαια η Κέρκυρα απολαμβάνει πλεονεκτήματα, όπως η τακτική σύνδεση με την ηπειρωτική χώρα, η ύπαρξη ενός μεγάλου σχετικά αεροδρομίου, η ύπαρξη του Ιόνιου Πανεπιστημίου, ο μεγαλύτερος πληθυσμός, κλπ. Με δεδομένο το σαθρό πολιτικό σύστημα της Ελλάδας είναι αναμενόμενο ότι τα συμφέροντα θα διαπλακούν με τους πολιτικούς, επομένως είναι λογικό τα συμφέροντα που βρίσκονται στον χώρο της έδρας να απολαμβάνουν περισσότερα προνόμοια. Από την διαπλοκή αυτή δεν υποφέρουν μόνο οι υπόλοιποι Επτανήσιοι, αλλά και οι Κερκυραίοι. Εάν η έδρα ήταν στην Λευκάδα ή στην Ζάκυνθο ή στην Κεφαλονιά θα υπήρχε μία παρόμοια κατάσταση σε αυτά τα νησιά. Αυτό όμως που πρέπει να γίνει σαφές στους υπόλοιπους Επτανήσιους είναι ότι οι Κερκυραίοι, ο λαός δηλαδή, σε καμμία περίπτωση δεν επιθυμεί η Κέρκυρα να μεταχειρίζεται από την πολιτεία (συμπεριλαμβανομένης και της περιφέρειας) προνομιακά σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά. Σε καμμία περίπτωση ο Κερκυραίος δεν κοιτάζει υποτιμητικά τους πατριώτες του Επτανήσιους. 

Στο άρθρο έγινε λόγος γιά τις συγκοινωνίες και γιά το που θα έπρεπε να βρίσκεται η έδρα της περιφέρειας. Είναι πράγματι απαράδεκτο ο Ζακυνθινός να πρέπει να διασχίσει σχεδόν ολόκληρη την δυτική Ελλάδα και να πάρει δύο καράβια γιά μεταβεί στην Κέρκυρα και να διεκπεραιώσει κάποια υπόθεσή του. Από την άλλη πλευρά πάλι ίσως είναι σε καλύτερη μοίρα από τον Ροδίτη ή τον Κώα που πρέπει να μεταβεί στην Ερμούπολη της Σύρου, ή από τον Σαμιώτη που θα πρέπει να μεταβεί στην Μυτιλήνη. Πρέπει όμως όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι ζούμε στον 21ο αίώνα. Οι αποστάσεις δεν είναι το πρόβλημα, γιατί με δεδομένη την τεχνολογία, τις τηλεπικοινωνίες και το ίντερνετ το πρόβλημα συμπυκνώνεται στην ανικανότητα και την δυσκινησία της δημόσιας διοίκησης. Αντί λοιπόν να προτείνεται η έδρα της περιφέρειας να μεταφερθεί στην Λευκάδα, γιά παράδειγμα, με αποτέλεσμα να υποχρεώνεται το 90% του πληθυσμού της περιφέρειας να ταξιδέψει γιά να διεκπεραιώσει μία υπόθεσή του θα ήταν προτιμώτερο να προτείνεται να βελτιωθούν οι υπηρεσίες της περιφέρειας με την χρήση της τεχνολογίας ώστε και ο Ζακυνθινός και ο Κερκυραίος και ο Ιθακήσιος, αλλά και ο κάτοικος των Διαπόντιων νησιών της Κέρκυρας να διεκπεραιώσει μία υπόθεσή του από το γραφείο του ή το σπίτι του. Τα νησιά Βαλεαρίδες της Ισπανίας, με πολύ καλύτερες συγκοινωνιακές διασυνδέσεις μεταξύ τους από ότι τα Επτάνησα, χρησιμοποιούν τις τηλεδιασκέψεις γιά την λειτουργία του “Περιφερειακού Συμβουλίου” τους ήδη από την δεκαετία του 90. Όσον αφορά στις ενδοπεριφεριακές συγκοινωνίες, αυτές δεν αναπτύσσονται γιά τρεις λόγους, ο ένας είναι τα διαπλεκόμενα συμφέροντα και η γραφειοκρατία που δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη νέων γραμμών (πχ. υδροπλάνα), ο δεύτερος είναι η έλλειψη υποδομών (άξονες βορρά - νότου στα νησιά και ικανοποιητικών λιμανιών) και ο τρίτος ότι δεν υπάρχει έντονο ρεύμα επιβατικής κίνησης μεταξύ των νησιών καθώς οι οικονομίες τους δεν είναι διασυνδεμένες. Ο βασικότερος παράγοντας που θα έδινε ώθηση στην ενδοπεριφερειακή συγκοινωνιακή σύνδεση είναι η ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των νησιών, η οποία μπορεί να επιτευχθεί από τον ιδιωτικό τομέα. Παράλληλα η περιφέρεια, αλλά και οι φορείς πρέπει να κάνουν μία σοβαρή μελέτη γιά την ανάπτυξη των ενδοπεριφερειακών συγκοινωνιών.

Τα Επτάνησα βάλλονται, δεν απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τα νησιά του Αιγαίου και πρέπει ενωμένα να αγωνιστούν γιά το μέλλον τους μέσα στην διαμορφούμενη Ελλάδα του μέλλοντος. Γιά να το πετύχουν αυτό πρέπει να έχουν μία ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα και στην περιοχή. Πρέπει η έδρα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων να είναι ένας δήμος με ικανό πληθυσμό, με πλήρως στελεχομένες δημόσιες υπηρεσίες, με ικανοποιητική τριτοβάθμια εκπαίδευση, με σημαντικό αεροδρόμιο και λιμάνι και με όχι μόνο τοπική, αλλά και διεθνή αίγλη. Από τις πόλεις των Επτανήσων αυτή που ικανοποιεί περισσότερο τα παραπάνω κριτήρια είναι αυτή της Κέρκυρας, ένας δήμος ο οποίος αποτελεί τον δεύτερο πολυπληθέστερο στην δυτική Ελλάδα μετά από αυτόν της Πάτρας. Μία Περιφέρεια Ιονίων Νήσων με έδρα ένα ασθενέστερο δήμο, την Λευκάδα γιά παράδειγμα, είναι πιθανότερο να συρρικνωθεί και να κατακερματιστεί κάτω από την πίεση των δύο πλησιέστερων αστικών κέντρων, της Πάτρας και των Ιωαννίνων. Από την άλλη πλευρά βέβαια πρέπει να γίνει προσπάθεια και από τους Κερκυραίους γιά την διασπορά κάποιων υπηρεσιών, αλλά και σχολών του Ιονίου Πανεπιστημίου στα υπόλοιπα νησιά. Επειδή όμως η συνεργασία με το Ελληνικό δημόσιο είναι πολύ δύσκολη και συνήθως ανεπιτυχής ίσως οι Επτανήσιοι θα πρέπει να προσπαθήσουν να οργανώσουν ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορείς πολιτισμού. Γιά την οργάνωση αυτή θα πρέπει να κινητοποιηθούν όλοι οι Επτανήσιοι, με το βάρος που αναλογεί σε κάθε τόπο, και σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να αποδοθεί η βασική αρμοδιότητα γιά το σκοπό αυτό στην Κέρκυρα, καθώς έτσι θα προσδιοριστεί σαν το “κέντρο”. 

Από την ανάλυση λοιπόν του άρθρου “Η κοντέα του Βορρά και οι ποπολάροι του Νότου” προκύπτει κατ’αρχήν ότι επιτυγχάνεται, μία συναισθηματική φόρτιση του αναγνώστη η οποία μπορεί να τον οδηγήσει σε απόψεις που έρχονται σε αντίθεση με τα αποτελέσματα της λογικής ανάλυσης. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία διχόνιας και σχίσματος μεταξύ της Κέρκυρας και των υπόλοιπων Επτανήσων με συνέπεια την αποδυνάμωση της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Το άρθρο περιγράφει όμως πολύ καλά υπάρχοντα προβλήματα και αδυναμίες στην εσωτερική λειτουργία της οντότητας των Επτανήσων. Από τον συγγράφοντα το παρόν κείμενο προτείνεται: (α) η διατήρηση της Κέρκυρας σαν έδρα της περιφέρειας ώστε η τελευταία να έχει μία ισχυρή παρουσία, (β) η χρήση της τεχνολογίας γιά την εξυπηρέτηση των πολιτών, (γ) η διασπορά πολιτιστικών, εκπαιδευτικών και κάποιων διοικητικών αρμοδιοτήτων στα υπόλοιπα νησιά, (δ) η δημιουργία επτανησιακών μη κρατικών φορέων πολιτισμού, (ε) η ανάπτυξη μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας οικονομικών συναλλαγών μεταξύ των νησιών και (στ) η σοβαρή διερεύνηση των δυνατοτήτων συγκοινωνιακής διασύνδεσης των νησιών. 

Οι Επτανήσιοι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν έχουμε τίποτε που να μας χωρίζει, αλλά πολλά που μας ενώνουν. Τα Επτάνησα αποτελούν μία αδιαίρετη ενότητα, η οποία πρέπει να παραμείνει έτσι καθώς έχει υποχρέωση όχι μόνο στους πολίτες της, αλλά και στον έξω κόσμο, να συνεχίσει την ανάπτυξη και διάδοση του πολιτισμού της. Επειδή όμως υπάρχουν κύκλοι οι οποίοι επιδιώκουν την σίγηση των Επτανήσων και την διάλυση της οντότητάς των και γιά να το πετύχουν αυτό χρησιμοποιούν την τεχνική του “διαίρει και βασίλευε” πρέπει όλοι οι Επτανήσιοι να είμαστε προσεκτικοί στον τρόπο σκέψη μας και έκφρασής μας. Τα λεγόμενά μας και τα γραφούμενά μας πρέπει να διακατέχονται από τη λογική και όχι από χωρίς αντίκρυσμα συναισθηματισμούς, γιατί τελικά αυτά γίνονται οι δούριοι ίπποι της οντότητας μας. Οι Επτανήσιοι πολίτες πρέπει να συνεργαστούμε τόσο στο επίπεδο της οικονομίας, όσο και του πολιτισμού και της εκπαίδευσης ώστε να πετύχουμε την ισόρροπη ανάπτυξη των νησιών μας και να ενισχύσουμε την ενότητά τους.     

Γιάννης Βραδής

Στο Παράρτημα Α υπάρχει άρθρο του συγγράφοντος με τίτλο “Το αυτοδοικητικό μέλλον των Ιόνιων νησιών”, δημοσιεύτηκε στις 31 Ιανουαρίου 2010.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α

Το αυτοδιοικητικό μέλλον των Ιόνιων νησιών.

Δημοσίευση 4 Φεβρουαρίου 2010

Τελευταία γίνεται αρκετός λόγος γιά την πρόταση μέρους του πολιτικού κόσμου της Ζακύνθου γιά υπαγωγή του νησιού στην περιφέρεια Δ. Ελλάδος σε περίπτωση που η έδρα της περιφέρειας παραμείνει στην Κέρκυρα. Ο λόγος που παρατίθεται είναι η δυσκολία την οποία θα αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι του νησιού, μετά την οργάνωση της αυτοδιοικητικής Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, όταν για διεκπεραίωση διαφόρων υποθέσεών τους θα πρέπει να ταξιδεύουν στην έδρα της την Κέρκυρα. Επίσης αναφέρεται ότι εάν η Ιόνιος Περιφέρεια υπαχθεί σε Γενική Διοίκηση με έδρα τα Γιάννενα η ταλαιπωρία των Ζακυνθίων θα είναι ακόμη μεγαλύτερη. Σαν Κερκυραίος και Επτανήσιος πολίτης θα ήθελα να καταθέσω τις απόψεις και προτάσεις μου σχετικά με το παραπάνω θέμα. 

Τα Ιόνια νησιά αποτελούν εδώ και πολλούς αιώνες μία ενότητα και έχουν ισχυρούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς. Η Επτανησιακή κουλτούρα είναι απόλυτα διακριτή και αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο των νησιών του Ιονίου. Το κεφάλαιο αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με πολλούς τρόπους, να εμπλουτιστεί και να προσφέρει στην ανέλιξη των Επτανησίων. Δυστυχώς, από την εποχή της ένωσης με την Ελλάδα η πολιτική συνοχή των νησιών διασπάστηκε και ακολούθησε η εξασθένηση της μεταξύ τους επικοινωνίας. Τα νησιά ποτέ δεν ενσωματώθηκαν πλήρως στην Ελληνική πολιτεία η οποία φαίνεται ότι, υποσυνείδητα ίσως, τα θεωρεί σαν ένα ξένο σώμα. Τα τελευταία χρόνια με την δημιουργία της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων παρουσιάστηκε κάποια προοπτική ανάπτυξης, δυστυχώς όμως δεν έγινε μεγάλη πρόοδος. Η συγκοινωνία μεταξύ των νησιών δεν είναι ικανοποιητική και δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτε γιά την βελτίωση της συνοχής της περιφέρειας. Οι ευθύνες για αυτό βαρύνουν το Ελληνικό κράτος το οποίο διά μέσου των περιφερειαρχών δεν διαμόρφωσε κατάλληλες πολιτικές, βαρύνουν όμως και τους φορείς όλων των νησιών οι οποίοι δεν άσκησαν την απαραίτητη πίεση προς το κράτος, αλλά ούτε ανέλαβαν σχετικές πρωτοβουλίες.  

Το ζητούμενο αυτή τη στιγμή, με την ευκαιρία της διοικητικής μεταρρύθμισης, είναι η δημιουργία των καλύτερων δυνατών προοπτικών γιά τα Ιόνια νησιά και τους κατοίκους τους. Γιά να επιτευχθεί αυτό απαιτούνται: (α) στοχευμένες πολιτικές ανάπτυξης που θα δώσουν λύσεις στα υπάρχοντα προβλήματα και θα αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα των νησιών και (β) ενίσχυση των νησιών με ανθρώπινο δυναμικό και πόρους (οικονομικούς, πολιτιστικούς, κλπ). Οι παραπάνω απαιτήσεις μπορούν να αναλυθούν παραπέρα και να σχολιαστούν ως ακολούθως:

(α) Στοχευμένες πολιτικές ανάπτυξης. Σε μία περιφέρεια η οποία είναι ομοιογενής, δηλαδή οι περιοχές που την αποτελούν έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά και ιστορία, είναι σχετικά εύκολο να προσδιοριστούν και υλοποιηθούν στοχευμένες πολιτικές ανάπτυξης οι οποίες θα βασίζονται στα κοινά χαρακτηριστικά και την εξελικτική πορεία της περιφέρειας. Τα Ιόνια νησιά αποτελούν μία ενιαία χωρική ενότητα με πολλά όχι μόνο ιστορικά, αλλά και σύγχρονης κοινωνικής δομής και οικονομίας χαρακτηριστικά. Η εξέλιξη των νησιών μέσα στο χρόνο έχει δημιουργήσει μία δυναμική η οποία ορίζει και την μελλοντική τους παράλληλη πορεία. Τα παραπάνω δίνουν την δυνατότητα, στα πλαίσια μίας αυτοδιοικητικής Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, να εφαρμοστούν ισόρροπα κοινές εξειδικευμένες και στοχευμένες αναπτυξιακές πολιτικές. Ο λόγος των κατοίκων της Ζακύνθου, γιά παράδειγμα, στον προσδιορισμό αυτών των αναπτυξιακών πολιτικών στην εν λόγω περιφέρεια με συνολικό πληθυσμό περίπου 213.000 κατοίκων, θα είναι αρκετά ισχυρός καθώς ο πληθυσμός του νησιού αντιπροσωπεύει περίπου το 18.3% του συνολικού πληθυσμού της περιφέρειας και ο αριθμός των μελών του Περιφερειακού Συμβουλίου θα αποτελεί το 1/5 αυτού. 

Αντίθετα, σε μία ανομοιογενή περιφέρεια, η οποία δηλαδή αποτελείται από περιοχές με διαφορετικά χαρακτηριστικά, όπως οικονομία, γεωγραφία, κουλτούρα, πληθυσμό και ιστορία, υπάρχει μεγάλη δυσκολία να προσδιοριστούν και υλοποιηθούν ισορροπημένες και στοχευμένες αναπτυξιακές πολιτικές γιά κάθε περιοχή. Είναι αναμενόμενο οι περιοχές που έχουν αρκετά διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις υπόλοιπες, μικρό πληθυσμό και είναι απομακρυσμένες από το κέντρο λήψης αποφάσεων να επωφεληθούν λιγότερο. Τα νησιά του Ιονίου έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, ιστορία και πληθυσμό από τις γειτονικές στεριανές περιοχές. Οι εξελικτικές πορείες των νησιών και των στεριανών περιοχών είναι αποκλίνουσες και στην περίπτωση που τα νησιά ενταχθούν σε στεριανές περιφέρειες οι οποίες υπερτερούν πληθυσμιακά, είναι αναπόφευκτο να ξεχαστούν και να τεθούν στο περιθώριο της ανάπτυξης. Στην περίπτωση που η Ζάκυνθος, λοιπόν, ενταχθεί στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος θα αποτελεί μία μικρή μειονότητα, σε ότι αφορά τα χαρακτηριστικά και την οικονομία της, μέσα σε μία περιφέρεια κύρια γεωργική και αστική. Ο λόγος των κατοίκων της Ζακύνθου στην εν λόγω περιφέρεια, με συνολικό πληθυσμό σχεδόν 780.000 κατοίκων, θα είναι πολύ αδύναμος καθώς θα αντιπροσωπεύει μόνο το 5% του συνολικού πληθυσμού της περιφέρειας και θα αποτελεί μία νησιωτική μειονότητα. Ο αριθμός των Ζακυνθίων μελών του Περιφερειακού Συμβουλίου θα είναι μόλις το 1/20 αυτού. 

(β) Ενίσχυση με ανθρώπινο δυναμικό και πόρους. Μία περιοχή ενισχύεται με ανθρώπινο δυναμικό όταν αποτελεί πόλο έλξης και άνθρωποι συρρέουν σε αυτήν γιά εργασία και δημιουργία.  Οι πόροι σχετίζονται με τους ανθρώπους και μπορεί να είναι οικονομικοί, πολιτιστικοί, υγείας, κλπ. Οι πόλεις αποτελούν πόλους έλξης πληθυσμού και πόρων από την γύρω τους περιοχή. Όσο μεγαλύτερη είναι μία πόλη και όσο περισσότερο αποτελεί κέντρο λήψης αποφάσεων τόσο ισχυρότερος πόλος έλξης γίνεται και έχει μεγαλύτερη δυνατότητα να απομυζά ανθρώπινο δυναμικό και πόρους από την ευρύτερη περιοχή. Στην περίπτωση της αυτοδιοικητικής περιφέρειας Ιονίων νήσων, οι πόλεις που υπάρχουν στα νησιά είναι του ιδίου μεγέθους και ασκούν τοπική μόνο έλξη ανθρώπων και πόρων. Εξαίρεση αποτελεί η πόλη της Κέρκυρας, η οποία έχει πληθυσμό περίπου τετραπλάσιο από αυτόν των άλλων πόλεων των Ιόνιων νησιών. Η απόσταση όμως που την χωρίζει από τα υπόλοιπα νησιά και το σε απόλυτες τιμές μέτριο μέγεθός της διασφαλίζουν ότι δεν θα έχει την δυνατότητα να απομυζά ανθρώπους και πόρους από τα υπόλοιπα νησιά. Αντίθετα, στην περίπτωση που τα νησιά ενσωματωθούν σε στεριανές περιφέρειες, πόλεις όπως η Πάτρα με πληθυσμό δεκαπενταπλάσιο από αυτόν των νησιωτικών πόλεων, σημαντικό κέντρο λήψης αποφάσεων και γεωγραφικά εγγύτερα στα νότια νησιά θα απομυζά ανθρώπινο δυναμικό και πόρους από τα νησιά τα οποία δεν θα μπορέσουν να μπουν σε τροχιά ανάπτυξης.

Επικρατεί σε μερικά νησιά η άποψη ότι η Κέρκυρα σαν έδρα της Περιφέρειας έχει επωφεληθεί από την κατανομή των κονδυλίων. Στην πραγματικότητα και η Κέρκυρα υποφέρει από έλλειψη κονδυλίων, τα μνημεία καταρρέουν, οι υποδομές είναι ανεπαρκείς, η παροχή υπηρεσιών υγείας είναι από τις χειρότερες στην Ελλάδα, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο καρκινοβατεί σε αντίθεση με άλλα Ελληνικά Πανεπιστήμια που αναπτύσσονται διαρκώς. Με το σχέδιο Καλλικράτης θα δοθεί πλέον περισσότερος λόγος στους αντιπροσώπους του λαού να διεκδικήσουν πόρους και να αποφασίσουν γιά την κατανομή τους, σε αντίθεση με την μέχρι τώρα πρακτική εμπλοκής σε αυτή τη διαδικασία του διορισμένου περιφερειάρχη. Στο Περιφερειακό Συμβούλιο Ιονίων Νήσων κάθε νησί θα έχει ισχυρότερη αντιπροσώπευση από ότι έαν τα νησιά υπαχθούν σε στεριανές περιφέρεις, οπότε θα έχει και μεγαλύτερη δύναμη διεκδίκησης κονδυλίων.

Το ζήτημα της επικοινωνίας μεταξύ των νησιών δεν αποτελεί ουσιαστικά ανασταλτικό παράγοντα καθώς μπορεί να λυθεί με την χρήση ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, αλλά και με την βελτίωση των συγκοινωνιών. Υπάρχουν νησιά τόσο στην Ελλάδα (τα Δωδεκάνησα γιά παράδειγμα), όσο και σε άλλες χώρες που έχουν μικρότερους πληθυσμούς από τα νησιά του Ιονίου, βρίσκονται σε μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ τους και έχουν κατορθώσει να λύσουν τα προβλήματα επικοινωνίας τους.

Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει ότι η αυτοδιοικητική Περιφέρεια Ιονίων Νήσων μπορεί να δώσει αναπτυξιακή προοπτική στα νησιά μέσα από μία ισόρροπη κατανομή των κονδυλίων, εφαρμογή κοινών αναπτυξιακών πολιτικών και συγκράτηση του ανθρώπινου δυναμικού και πόρων. Η ανάπτυξη αυτή θα πρέπει να είναι το επόμενο βήμα στην εξελικτική πορεία των Ιόνιων νησιών και να βασίζεται στις κοινές καταβολές τους. Αντίθετα η υπαγωγή των νησιών σε στεριανές περιφέρειες θα έχει σαν αποτέλεσμα την μη ανάπτυξή τους και την περαιτέρω εξάρτησή τους από στεριανές πόλεις. 

Μέσα στο παρόν πολιτικοοικονομικό πλαίσιο γιά την ενίσχυση της παρουσίας των Ιόνιων νησιών στην περιοχή απαιτούνται ισχυρές πόλεις οι οποίες θα αποτελούν κέντρα βάρους και θα έχουν ενισχυμένη την δυνατότητα διεκδίκησης πόρων γιά όλη την περιφέρεια. Η πόλη που σήμερα βρίσκεται πλησιέστερα στο να καταστεί κέντρο βάρους και διεκδίκησης είναι η Κέρκυρα. Τα στοιχεία που την στηρίζουν, μεταξύ άλλων, είναι ο αρκετά μεγάλος πληθυσμός της, η ιστορική της πορεία, τα μνημεία της, η οικονομική δραστηριότητά της και η προβολή της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η αφαίρεση της έδρας της περιφέρειας από την Κέρκυρα θα την αποδυναμώσει και μαζί θα αποδυναμωθεί και ολόκληρη η περιφέρεια. Σήμερα, άλλο βάρος μέσα στο Ελληνικό κράτος θα έχει η περιφέρεια με έδρα την Κέρκυρα και άλλο με μία άλλη πόλη των Ιόνιων νησιών. Η διατήρηση της έδρας στην Κέρκυρα δεν σημαίνει όμως απαραίτητα την υποβάθμιση ή μη ανάπτυξη των υπόλοιπων πόλεων των Ιόνιων νησιών. Δίνεται μία μοναδική ευκαιρία στα Ιόνια να αναπτύξουν σταδιακά ένα ισοβαρές δίκτυο πόλεων συνδεδεμένων με ισχυρά κανάλια επικοινωνίας. Αυτό βρίσκεται σε αντίθεση με το ξεπερασμένο κεντροβαρές μοντέλο που θέλει μία πόλη κέντρο, όπως η Πάτρα, κυρίαρχη σε έναν χώρο ο οποίος σταδιακά υποβαθμίζεται. Η Ελλάδα του σήμερα με κέντρο την Αθήνα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα αυτού του κακού μοντέλου. Η ισοβαρής ανάπτυξη όλων των πόλων μπορεί να γίνει με ορθολογική κατανομή των πόρων και με διασπορά των υπηρεσιών. Τα κανάλια επικοινωνίας που πρέπει να δημιουργηθούν σχετίζονται με τις μεταφορές, τον πολιτισμό, την επιχειρηματικότητα, την ενέργεια, τον τουρισμό, κλπ. 

Ένα άλλο θέμα το οποίο χρειάζεται αντιμετώπιση και όμως δεν συζητείται καθόλου, είναι αυτό των Γενικών Διοικήσεων. Οι Γενικές Διοικήσεις θα διαχειρίζονται θέματα μεγάλης σημασίας, όπως κατανομές κονδυλίων και χωροταξία. Καθώς ο προβλεπόμενος αριθμός των είναι επτά, προκύπτει ότι περισσότερες της μίας αυτοδιοικητικές Περιφέρειες θα υπάγονται σε κάθε Γενική Διοίκηση, ουσιαστικά λοιπόν οι τελευταίες παίρνουν μία θέση παρόμοια με αυτήν των σημερινών Περιφερειών.  Η υπαγωγή της αυτοδιοικητικής Περιφέρειας Ιονίων Νήσων σε μία στεριανή Γενική Διοίκηση θα είναι καταστροφική γιά τα νησιά γιά τους ίδιους λόγους που αναφέρθηκαν και παραπάνω. Η Γενική Διοίκηση θα είναι κεντροβαρής και τα νησιά θα αποτελούν μία μειονότητα και μία υποτελή περιφέρεια. 

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω προτείνω:

1. Την δημιουργία της αυτοδιοικητικής Περιφέρειας Ιονίων Νήσων στην οποία να συμμετέχουν όλα τα Ιόνια νησιά.
2. Την δημιουργία Γενικής Διοίκησης Ιονίων Νήσων, στην περίπτωση που αυτό δεν μπορεί να καταστεί δυνατόν η αυτοδιοικητική Περιφέρεια Ιονίων Νήσων να αποτελέσει μαζί με τα νησιά του Αιγαίου μία ενιαία νησιωτική Γενική Διοίκηση. Το πρόβλημα της συγκοινωνίας είναι υποδεέστερο του προβλήματος της διαφορετικότητας και της μη συνοχής των νησιωτικών με τις στεριανές περιφέρειες. Γιά να αμβλυνθεί το πρόβλημα της συγκοινωνίας θα μπορούσε να οριστεί σαν έδρα αυτής της νησιωτικής Γενικής Διοίκησης ο Πειραιάς. 
3. Έδρα της Περιφέρειας και της Γενικής Διοίκησης Ιονίων Νήσων να είναι η πόλη της Κέρκυρας.
4. Το Περιφερειακό Συμβούλιο να έχει σαν επίσημο χώρο συνεδριάσεων την Ιόνιο Βουλή, αλλά να συνεδριάζει με την χρήση τηλεδιασκέψεων και όταν είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία των μελών οι συνεδριάσεις να γίνονται σε διαφορετικό νησί κάθε φορά εκ περιτροπής. 
5. Οι διάφορες διευθύνσεις της Περιφέρειας και της Γενικής Διοίκησης να διασπαρούν στα έξι νησιά.
6. Να χρησιμοποιηθεί η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και να υπάρχουν γραφεία όλων των υπηρεσιών της Περιφέρειας σε όλα τα νησιά ώστε να μειώνονται οι ανάγκες ταξιδιών γιά διεκπεραίωση υποθέσεων των πολιτών.
7. Να γίνει προσπάθεια να ενισχυθούν οι αεροπορικές συνδέσεις μεταξύ των νησιών, ειδικά με την χρήση υδροπλάνων.
8. Να οργανωθούν καλύτερα οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις μεταξύ των βορείων και νοτίων τμημάτων των νησιών και να γίνουν προσπάθειες να βελτιωθούν οι οδικοί άξονες βορρά - νότου ώστε να είναι εύκολη η μετάβαση από νησί σε νησί.
9. Τα επιμελητήρια των νησιών και ο επιχειρηματικός κόσμος να έρθουν σε επαφή και να γίνουν συνεργασίες.
10. Να απαιτηθεί η ενίσχυση και ανάπτυξη του Ιονίου Πανεπιστημίου και του ΤΕΙ και να γίνει αισθητή η παρουσία τους σε όλα τα νησιά έστω μέσω εκδηλώσεων, φεστιβάλ και σχολείων.

Η εφαρμογή των παραπάνω θα μπορούσε να αμβλύνει το πρόβλημα επικοινωνίας μεταξύ των νησιών, να βοηθήσει στην ισόρροπη ανάπτυξή τους και αποκέντρωση και να βοηθήσει στην χάραξη κοινής ορθής αναπτυξιακής πολιτικής. Αντίθετα η υπαγωγή των νησιών σε στεριανές Περιφέρειες και Γενικές Διοικήσεις θα έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια πόρων και την μη ισόρροπη ανάπτυξή τους σε σχέση με άλλα κέντρα αυτών των περιφερειών. 

Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι τα Ιόνια νησιά ενώνονται από το παρελθόν το παρόν και το μέλλον, αποτελούν μία οντότητα και σε κάθε ένα από αυτά ο Επτανήσιος νοιώθει ότι βρίσκεται στην πατρίδα του. Πριν από δύο σχεδόν αιώνες ο Σολωμός και ο Κάλβος ένωσαν τα δύο ακραία νησιά, την Ζάκυνθο και την Κέρκυρα, θα είναι τραγικό λάθος, εάν λόγω έλλειψης γεωγραφικής εγγύτητας, εμείς διασπάσουμε αυτή την οντότητα πολιτισμού σήμερα. 

Γιάννης Βραδής

Ο Οίκος Ενοχής

Ήτανε ένα από κείνα κεί τα παλαιά αρχοντικά τση Κέρκυρας, ψηλό, αεράτο με μεγάλα παράθυρα και ένα σκαλιστό μπαρκόνι. Ο καιρός είχε γκριζάρει τσου πύργους του εδω και κει κιαυτή η μουντάδα τόκανε πιό όμορφο. Τα φουρούσια του βαστάγανε γλάστρες με γεράνια και μία κόκκινη μπουκαμβίλια έφτανε σκεδόν μέχρι τα κεραμμύδια. 

Στο αρχοντικό έμενε μία οικογένεια από πολλές αδερφάδες. Μοιάζανε μεταξύ τους, έ μία οικογένεια ήτανε, αλλά η κάθε μία είχε και το χαρακτήρα της. Η μία κάπως πιό χοντρή και οργανωτικιά και λίγο στρίγγλα, η άλλη πιό φρου φρου και αρώματα, η τρίτη πολυλογού, φωνακλού και κουτσομπόλα, και πάει λέοντας. Ήτανε και μία όλο χάρη και σουλάτσο, το πρωί γιά ψώνια στη Πιάτσα, το απόγιομα γιά καφέ στο Λιστόν και το βράδυ γιά πιοτό τσι Καρντελάκουες. Το δωμάτιο της; σκέτη συφορά από την ακαταστασία. 

Μ’όλο πούητανε μιά οικογένεια, η κάθε μιά από τσι αδερφάδες είχε την μπάνκα της και έκανε κουμάντο στα λεφτά της. Οι αδερφές όμως είχανε έξοδα, έπρεπε να παίρνουνε σκουτιά, να κάνουνε ταξίδια και όλες δανειζόντανε λεφτά η μία από δώ, η άλλη από κει, και η τσαπατσούλα επειδή τηνεξέρανε σόλη τη χώρα είχε καμμία φορά και δυσκολία να βρει δανειστή. Μία μέρα λέει η πιό οργανωτικιά, “αδελφές, εάν κάνουμε μία μπάνκα και όλες μαζί κουμάντο στους λογαριασμούς μας θάναι καλύτερα”. Μμμμ είπανε οι υπόλοιπες, δεν φαίνεται και άσκημη ιδέα. Τέλεια, σκέφτηκε η τσαπατσούλα, η χοντρή θα βάλει τάξη τσου λογαριασμούς κιάμα το δούνε αυτό οι δανειστές θα μου δίνουνε και μένα πιό εύκολα λεφτά. Επήγανε σε κάτι λογιστάδες και αυτοί τσούπανε ότι γιά να κάμουνε μία μπάνκα θα πρέπει να μειώσουνε τα έξοδα και η κάθε μία να ακολουθεί τον χρυσό κανόνα, δηλαδή να μη δανείζεται πάνω από 3% απ’οσα βγάζει. Συμφωνήσανε όλες, δεν είναι τίποτις, θα το καταφέρουμε.

Ο καιρός πέρναε και η μέρα που θα αποφασίζανε ποιές θα είναι στη μπάνκα και ποιές όχι κόντευε. Η κάθε μία έγραφε τα έξοδά της σένα βιβλίο, αλλά όλες δανειζόντανε πάνω από 3%. Καθώς ζύγωνε η μέρα τση κρίσης αρχίνησε τα βράδυα μία περίεργη κίνηση στη κουζίνα και μες στο μαύρο σκοτάδι. Εκεί που οι άλλες κοιμώντανε, ή κάνανε πως κοιμώντανε, μία μία πήγαινε μαζί με τα βιβλία της στη κουζίνα και έβανε μία κατσαρόλα και μαγείρευε. Γιά ένα μήνα το σπίτι μύριζε φαί κάθε βράδυ, τη μία βραδυά μακαρονάδα με σάρτσα βασιλικού, την άλλη σουφλέ, την άλλη παέγια, την παράλη λουκάνικα. Έλεγε κ’η γειτονιά τι γίνεται! Πήγε κι’ένα βράδυ και η τσαπατσούλω καίβαλε σε μία πινιάτα να κάμει παστιτσάδα. Αλλά τσήρθε βραδυνή βίζιτα, μία Αμερικανίδα, όμορφη περιποιημένη με χρυσαφικά, η κα Goldman, έτσι την ελέγανε. Αυτή η κα λοιπόν έπιακε τη τσαπατσούλω και άρχισε να τση φουσκώνει τα μυαλά, εσύ είσαι η πιό όμορφη εδώ μέσα και η πιό έξυπνη, εσύ πρέπει νάσαι η καρδιά του σπιτιού. Από τη πολλή κουβέντα ξεχάστηκε η παστιτσάδα στη στιά και παράβρασε, τα μακαρόνια γινήκανε μπλάθρι. 

Μετά από λίγες μέρες, τη μέρα τση κρίσης δηλαδή, όλες οι αδελφές βάλανε τα καλά τους, κατεβήκανε στο σαλόνι μαζί με τα βιβλία τους και τσου λογιστές τους. Πω πω τι επιτυχία! Τα είχανε καταφέρει, όλες είχανε πετύχει τον χρυσό κανόνα. Από σήμερα, λένε έχουμε μία κοινή μπάνκα. Μετά κάτσανε μπροστά από το μεγάλο καθρέφτη τση τραπεζαρίας κοιταχτήκανε και είπανε, είμαστε τόσο όμορφες και έξυπνες και τίμιες και έχουμε και στυλ, όλος ο κόσμος μας ζηλεύει, εμάς και το σπίτι μας. Βγάλανε και φωτογραφία γιά να θυμώνται την περίσταση.

Από την άλλη κιόλας μέρα οι δανειστές είπανε, α αυτό το σπίτι είναι πολύ όμορφο και έχει πολλή τάξη, πρέπει να το δανείσουμε. Παρακαλετά πηγαίνανε τση αδερφάδες, τση πιάνανε μία μία. Και οι αδερφάδες βουρλιζόντανε, τι ωραία που θα μπορούσα να περάσω σκεφτόντανε κάθε μία, να δανείζομαι, να ντύνομαι, αλλά υπάρχει αυτός ο αναθεματισμένος χρυσός κανόνας!

Μετά από λίγο καιρό η αδελφή με τα φρου φρου, τα αρώματα και τσι γούνες σκέφτεται, εγώ είμαι κοκέτα, πρέπει αλήθεια να υπακούω σε αυτό το χαζό χρυσό κανόνα; Μπορώ να ξεπεράσω λίγο το όριο. Η χοντρή με τη σειρά της σκέφτεται, εγώ είμαι η πιό οργανωτικιά, ξέρω τι κάνω, θα ξεπεράσω λίγο τον κανόνα και θα είναι και γιά το καλό του σπιτιού στο ύστερο. Οι λογιστάδες προειδοποιήσανε τσι δύο αδερφές, εάν σπάσετε τον χρυσό κανόνα μετά θα το κάνουνε και οι υπόλοιπες, προσέξτε είναι επικίνδυνο. 

Ότι έγινε, έγινε με ένα καθώς πρέπει τρόπο. Η κυρία που παρουσιάζεται κυρία την ημέρα είναι κυρία. 

Μετά από αρκετό καιρό ακούστηκε κάπου ότι η τσαπατσούλω βγαίνει κρυφά τη νύχτα, κάνει τρελίτσες και ξοδεύεται. Οι αδερφές θορυβηθήκανε και παρακολουθήσανε τη τσαπατσούλω, την επιάκανε στα πράσα να τηνε κοπανάει νυχτιάτικα και να πηγαίνει σε αμφίβολης ποιότητας μπαράκια! Θεέ μου τι νροπή γιά το καθώς πρέπει σπίτι, σκεφτήκανε φρικαρισμένες οι αδελφές! Η αδελφή μας έσπασε τον χρυσό κανόνα! Αποφασίστηκε αμέσως να τση πάρουνε μία νταντά γιά να τηνε βάλει σε τάξη, φέρανε μία που την ελέγανε κάτι κάπως σαν Μαμούνια. Αυτή την παρακολουθούσε και τση μάθαινε και τη σωστή συμπεριφορά. 

Γιά αρκετό καιρό επικρατούσε ησυχία στο σπίτι, η τσαπατσούλω είχε περιορίσει τσι εξόδους της, καθόντανε στο σπίτι και έπλεκε, φάινεται ότι η Μαμούνια έκανε καλή δουλειά. Τση προσλάβανε τση τσαπατσούλως μάλιστα και ένα λογιστή γιά να τση κάνει καλύτερο κουμάντο, τονε λέγανε Γιωργάκη, ένα πράμα αδύνατο, ψηλό, ξερό χωρίς ψυχή, όπωπω μάτια μου. Αυτός πριν προσληφθεί κοίταξε τα βιβλία και λέει, πολύ καλά, λεφτά υπάρχουν, θα αναλάβω. Μετά από κάνα μήνα στα λογιστικά ο Γεωργάκης άρχισε να τρέχει έξαλλος μέσα στο σπίτι, να ανεβαίνει, να κατεβαίνει, να βγαίνει όξω, να μπαίνει μέσα. Τί γίνηκε; του λέει η χοντρέλω, εβουρλίστηκες μάτια μου; Και ο Γιωργάκης βγαίνει στο μπαρκόνι, εκείνο κει που κοιτάζει τη Σπιανάδα, παίρνει μία βαθειά ανάσα και φωνάζει μέ όλη του τη δύναμη Η τσαπατσούλω είναι πουτάνα! Η τσαπατσούλω είναι πουτάνα! Το σκάει τσι νύχτες την ώρα που η Μαμούνια κοιμάται, έχει πάει σε μπαρ, σε γκέϊ μπάρ, σε λεσβιακά μπαρ, τσούχει πάρει όλους και όλες! Έχει σπάσει τελείως τον χρυσό κανόνα, εχει κάμει το χρυσάφι σκατά! Και φώναξε και ξαναφώναξε και τον ακούσανε ίσαμε το φρούριο και το Καμπιέλο, και τη Γαρίτσα και το Μαντούκι. Τον ακούσανε λέει και στο Μπρίντεζι. 

Μόλις το μάθανε οι δανειστές πάθανε σοκ, τι ντροπή! Πως μπορούμε να δανείζουμε σε μία πουτάνα! Τέρμα τα λεφτά γιά σένα!

Ευτυχώς που το σπίτι έχει την χοντρή αδελφή, που τση άρεσε να κάνει κουμάντο και την άλλη με τα φρου φρου και αρώματα που κάνει ότι τση πει η πρώτη. Αποφασίσανε λοιπόν ότι θα βοηθήσουνε την τσαπατσούλω να γίνει και πάλι κυρία, όπως είναι αυτές. Την εφωνάξανε λοιπόν στο γραφείο. Που είναι το πορνίδιο; λέει η χοντρή. Η κακομοίρα η τσαπατσούλω μπήκε με το κεφάλι κάτω, ο γδούπος της πόρτας που έκλεισε πίσω της ήταν εφιαλτικός. Πες μου γιατί τάκαμες αυτά μωρή; λέει η χοντρή. Τι να κάμω η άχαρη πούνε η ****** ζάχαρη; λέει η κακομοίρα η τσαπατσούλω. Άκουσε να δείς, λέει η χοντρή, εγώ και η αδερφή σου, επειδή σε αγαπάμε, θα σε βοηθήσουμε. Καθώς δεν μπορείς να δανειστείς λεφτά, επειδή είσαι πουτάνα, θα δανειζόμαστε εμείς, που είμαστε κυρίες, γιά πάρτη σου και θα σου τα δανείζουμε με λίγο παραπάνω τόκο γιά να βγάλουμε και τα έξοδά μας έ;. Δεν χρειάζονται και πολλά πράματα, ο λογιστής σου ο Γιωργάκης θα υπογράψει ότι θα βάλεις τάξη στη ζψή σου. Θα κόψεις το φαϊ, θα τρως ψωμί και κρεμμύδι κάθε μέρα, θα κόψεις τσι βόρτες και τσου καφέδες όξω, δεν θα ξαναπάρεις σκουτιά και θα πρατείς με τα παγιά γιά να δουν όλοι τι παθαίνει μία πουτάνα που ξεφτελίζει το σπίτι της. Η καϋμένη η τσαπατσούλω δεν είπε τίποτα, αλλά απάντησε ο Γιωργάκης γιαυτήν, Yes Sir!

Ήρθε το καλοκαίρι και η χοντρή συνεπικουρούμενη από την φρου φρου, καλεί τον λογιστή στο γραφείο. Λοιπόν; μπήκε τάξη; Έκοψε το πορνίδιο τα έξοδά του; Μα το υπόγραψα το χαρτί, λέει ο Γιωργάκης, πρέπει δηλαδή να τα κάνουμε αυτά που λέει το χαρτί; Τι λες μωρέ άχρηστε που είσαι σα ξεροπάλουκο; Γιατί σε βάλαμε σε αυτή τη θέση; Γιά να υπογράφεις χαρτιά; Ξέρετε κυρία, λέει ο Γιωργάκης, είναι αυτός ο σκύλος που τονε λένε Λουκάνικο και φοβάμαι ότι αν τηνε πειράξω τη τσαπατσούλω θα με δαγκάσει. Φύγε άχρηστε και πήγαινε να τελειώσεις τη δουλειά σου, λέει η χοντρή. 

Καθώς όμως είχε μπει γιά τα καλά το καλοκαίρι όλες οι αδελφές αρχίσανε τα μπάνια, τα beach bars, τα βραδυνά πάρτυ και τις διακοπές. Οι λογιστάδες του σπιτιού είχανε αρχίσει να ανησυχούνε, γιατί όχι μόνο δεν υπήρχε πρόοδος με την τσαπατσούλω, αλλά και οι υπόλοιπες αδελφές δεν έκαναν τίποτα γιά να μαζέψουνε λεφτά και να τηνε βοηθήσουνε. Χρώσταε πολλά βλέπεις η άχαρη. Αρχίζουνε λοιπόν οι λογιστάδες με αρχηγό ένα που τονε λέγανε Μορόζο, να λένε τσι αδερφές αφήστε τσι παραλίες και τα πάρτυ και ελάτε σπίτι να κάμουμε δουγειά. Τίποτα...πέρασε ο Ιούλιος, πέρασε και ο Αύγουστος και όλες γλεντούσανε, μέχρι και η χοντρή με μία μπύρα στο χέρι ήταν όλη μέρα στη θάλασσα. Έπεσε πολύ πάρτυ. Εκεί μες τον Αύγουστο όμως, η φωνακλού η βουρλισμένη φάινεται ότι διασκέδασε πάρα πολύ, και ακούστηκε από κάπου, λες νάναι και αυτή πουτάνα; Ωωωωωωω είπανε όλες οι αδελφές και οι γειτόνοι παρέα, ενώ πίνανε το κοκτέϊλ τους, η φωνακλού είναι κυρία, η φωνακλού δεν είναι το ίδιο, στο σπίτι υπάρχει μόνο μία πουτάνα η τσαπατσούλω. Το μόνο πρόβλημα τση φωνακλούς είναι ότι ο λογιστής της ο Βουρλισκόνης, είναι λίγο γυναικάς, να τον αλλάξουμε και όλα θα είναι μία χαρά. 

Κατά τον Σεπτέμβρη, μετά το καλοκαιρινό ξεφάντωμα, συμμαζευτήκανε οι αδελφές στο σπίτι. Εκεί που καθότουνε η χοντρή πίσω από τη φανέστρα, άκουσε κάτι κουβέντες στο καντούνι, στήνει αυτί και ωπωπώ ντροπή! τι λέγανε οι γειτόνισες. Ακούς μάτια μου, ψυθίριζε η απέναντι από το παράθυρο του ισογείου σε μίανε που πέρναε από το δρόμο, από τσι αδρεφάδες του αρχοντικού η μία που μιλάει όλο με το ζ, τηνε ξέρεις ωρή εκείνη που τρώει όλο μπακαλάρο, και εκείνη με τα πράσινα και με τα τριφύλλια και η άλλη που τση αρέσουνε πολύ οι ταυρομαχίες, μου κάζεται ότι είναι τσουλιά. Η χοντρή φωνάζει δελέγκου τη φρου φρου στο γραφείο. Δε μου λες, τση λέει, είναι όλες σε τούτο το σπίτι τόσο ανίκανες; Καμία δεν μπορεί να κρύψει την προσωπική της ζωή καλύτερα; Ακόμα και γιά σένα έχω ακούσει κουβέντες που μας το παίζεις όμορφη και χαριτωμένη. Εκτός από τη μεγάλη πουτάνα, βλέπω τσουλιά να πετάγονται από παντού σε αυτό το σπίτι. Πρέπει να κλείσουμε γρήγορα αυτή την υπόθεση πριν καταλάβουνε όλοι ότι το αρχοντικό μας είναι μπορντέλο!

Το ντουέτο χοντρή - φρου φρου καλεί τον Γιωργάκη γιά εξηγήσεις, το πράμα δεν πάει άλλο του λένε, εδώ και τώρα θα τση κόψεις το φαϊ και θα βάλεις τάξη. Μάλιστα, απαντάει ο Γιωργάκης. Πάει λοιπόν δελέγκου στην τσαπατσούλω και λέει, θα αποφασίσεις μόνη σου εάν θα κόψεις το φαί ή όχι. Εβουρλιστήκανε όλοι! Η χοντρή έδιωξε το Γιωργάκη και έβαλε άλλο λογιστή στη θέση του τον Λουλούκο, άνθρωπο εμπιστοσύνης. Αυτός θα βάλει τα πράματα σε τάξη σκέφτηκε η χοντρή. Ο Λουλούκος ήξερε καλά την τσαπατσούλω καθώς ήτανε λογιστής της όταν αυτή είχε ξεχάσει την παστιτσάδα στη στιά ενώ αυτή μιλούσε με την κα Goldman. Ο Λουλούκος λοιπόν ξεκίνησε νέες συμφωνίες με τσι αδελφές και με τσου τοκογλύφους. Και τσου λέει, οι αδελφές θα δανείσουν το πορνίδιο και με τα λεφτά αυτά θα σας πληρώσει τα μισά απ’όσα χρωστάει. Δεν θα έχετε 1000% κέρδος σε αυτά που τση δανείσατε, αλλά 500%, καλά δεν είναι; Όσο γιά εσάς αδελφές, επειδή είσαστε τόσο στοργικές, νομίζω ότι δικαιούστε να μοιραστείτε την γκαρνταρόμπα της. Ακόμη γιά παραδειγματισμό, δεχόμαστε να την σύρουμε κουρελιασμένη σε όλο το καντούνι και στην Σπιανάδα και στο Λιστόν, έτσι γιά να δούν όλοι τι παθαίνει μία πουτάνα που ατιμάζει το σπίτι της.


Και τη σύρανε, και τση φύγανε τα παπούτσια τση κακομοίρας τση τσαπατσούλως και ο κόσμος τσήριχνε πέτρες, πάρε πουτάνα, πάρε γιά να μάθεις, και τση σκίζανε τα ρούχα. Και έτσι με ανακατεμένα τα μαλλιά,  με τα σκουτιά κουρελισμένα και με τα βυζιά γυμνά, σαν μία φιγούρα από την καταστροφή τση Χίου του Ντελακρουά, έφτακε στη κάτω πλατεία, εκεί μπροστά από το Λιστόν που χτίσανε οι Γαλλοι δημοκρατικοί γιά να σνομπάρουνε τσ' αρχόντους. Και εκεί οι αφηνιασμένες αδελφές ανάψανε στιά γιά να πελήσουνε μέσα τη τσαπατσούλω και να εξαγνιστεί το σπίτι. Είχανε όμως ξεχάσει τη στιά που τόσα μαγειρέψανε στην κουζίνα τους αναμένη κι΄έπιακε φωτιά το αρχοντικό και κάηκε και οι φλόγες φτάκανε ψηλά στον ουρανό και έλαμψε όλη η χώρα. Θεία δίκη, είπε η κα Goldman τσου λογιστάδες που τσούχε καλέσει γιά λίγη σαμπάνια τσου Ματσουρέωνε στη Κοφινέττα. 

Επτάνησα και Ελλάδα, τι συμβαίνει;

Το θέμα της διαφαινόμενης παραχώρησης των αντισταθμιστικών οφελών της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων των θαλάσσιων περιοχών που βρίσκονται μέσα στον γεωγραφικό χώρο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας δεν αποτελεί έκπληξη, αλλά για τους Επτανήσιους είναι μία αναμενόμενη εξέλιξη. Αυτό γιατί οι Επτανήσιοι αντιλαμβάνονται ότι όταν υπάρχει ένα θέμα προς διευθέτηση μέσα στην Ελληνική επικράτεια τα Επτάνησα θα βρίσκονται πάντοτε στην πλευρά του χαμένου ή τουλάχιστον αυτού που δεν ωφελείται. Ποιοι λοιπόν είναι οι λόγοι που οδηγούν τις Ελληνικές κυβερνήσεις στην δημιουργία ενός τέτοιου κλίματος στην σχέση τους με τα Επτάνησα;

Η πλειοψηφία των Επτανησίων πιστεύει ότι τα νησιά τους δεν απολαμβάνουν τις ίδιες ευκαιρίες που απολαμβάνουν άλλα μέρη της Ελλάδας. Τα παραδείγματα είναι πολλά, στην μεταπολιτευτική εποχή ξεκινούν στον οικονομικό τομέα με την κατάταξη των Επτανήσων σε ζώνες χαμηλής επιδότησης επενδύσεων σε σχέση με τα νησιά του Αιγαίου, αλλά και με άλλες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και συνεχίζονται σήμερα με την μη εφαρμογή του νησιωτικού χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ. Τα αποτελέσματα των εφαρμοζόμενων πολιτικών, οι οποίες αξίζει να σημειωθεί δεν περιορίζονται μόνο στον οικονομικό τομέα, αλλά καλύπτουν όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης, είναι μεταξύ άλλων να έχουν περιοριστεί κατά την μεταπολιτευτική περίοδο οι ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στα Επτάνησα και επακόλουθα βέβαια η ανάπτυξη. Παρατηρείται λοιπόν μία οριοθέτηση από την Ελληνική πολιτεία ενός γεωγραφικού χώρου μέσα στην επικράτεια ο οποίος απολαμβάνει συνολικά και συστηματικά λιγότερες ευκαιρίες από άλλους αντίστοιχους και μη χώρους της επικράτειας. Ο συνδυασμός των παραπάνω δύο εννοιών, δηλαδή της γεωγραφικής οριοθέτησης και της συστηματικής άνισης μεταχείρισης αυτού του οριοθετημένου χώρου, εγείρει αυτόματα στο νου κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου το ερώτημα του κατά πόσον υπάρχει από την πλευρά της Ελληνικής πολιτείας μία πολιτική διακρίσεων για τον χώρο αυτό, δηλαδή για τα Επτάνησα.

Η εφαρμογή πολιτικής διακρίσεων σε ένα χώρο δεν έχει κοινωνικό νόημα εάν ο χώρος αυτός δεν κατοικείται από ανθρώπους, επομένως είναι ευνόητο ότι αυτή μεταφράζεται σε εφαρμογή πολιτικής διακρίσεων στους κατοίκους του χώρου αυτού και στην συγκεκριμένη περίπτωση στους Επτανήσιους. Ισχύει όμως αυτό; Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις πολιτικής διακρίσεων σε άτομα Επτανησιακής καταγωγής; Η πλειοψηφία των Επτανησίων θα απαντούσε ότι στην Ελλάδα του σήμερα τέτοιο θέμα δεν υφίσταται. Οι Επτανήσιοι σαν άτομα απολαμβάνουν τις ίδιες ευκαιρίες με όλους τους Έλληνες, αυτό άλλωστε αποδεικνύεται και από την ισχυρή παρουσία τους στην πολιτική και πνευματική ζωή της Ελλάδας. Επομένως η υπό εξέταση πολιτική διακρίσεων δεν στοχεύει το άτομο, αλλά το σύνολο και ίσως ακόμη πιο συγκεκριμένα το σύνολο μέσα στον φυσικό του χώρο, δηλαδή τους Επτανήσιους μέσα στα Επτάνησα. Αποτελεί η παραπάνω διαφαινόμενη πολιτική διακρίσεων μία μορφή κοινωνικού ρατσισμού; Αυτό είναι αρκετά δύσκολο να ειπωθεί με σιγουριά καθώς οι θεωρίες για τον κοινωνικό ρατσισμό εξελίσσονται και διαμορφώνονται πολλές φορές κατά περίπτωση. Ο συγγράφων δεν επιχειρεί να δώσει απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, απλά το θέτει προς σκέψη και συζήτηση.

Το επόμενο ερώτημα που τίθεται είναι ότι καθώς στις Ελληνικές κυβερνήσεις συμμετέχουν Επτανήσιοι και ακόμη καθώς στο κοινοβούλιο υπάρχει αρκετά ισχυρή Επτανησιακή παρουσία πως είναι δυνατόν να προωθείται από τις κυβερνήσεις μία πολιτική διακρίσεων απέναντι στα Επτάνησα. Στο ερώτημα αυτό υπάρχει μία τουλάχιστον προφανής απάντηση, οι Επτανήσιοι πολιτικοί, όπως και οι συνάδελφοί τους από άλλες γεωγραφικές περιοχές, θέτουν στις περισσότερες ίσως περιπτώσεις (με σημαντικές εξαιρέσεις βέβαια) το προσωπικό τους συμφέρον, όπως την υπακοή στο κόμμα, ψηλότερα από το κοινό συμφέρον του τόπου τους. Ο νόμος για το μειωμένο ΦΠΑ μόνο στο Αιγαίο μήπως δεν υπερψηφίστηκε από Επτανήσιους βουλευτές; Ο Καλλικράτης ο οποίος ενέταξε την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων  σε ηπειρωτική Γενική Διοίκηση και θέτει τις βάσεις για μελλοντική υπαγωγή της σε ηπειρωτικές περιφέρειες, μήπως δεν υπερψηφίστηκε από Επτανήσιους βουλευτές; Το ΕΣΠΑ το οποίο μεταχειρίζεται τα Επτάνησα σαν μία ασήμαντη νησιωτική ομάδα χωρίς αστικά κέντρα κύρους μήπως δεν υπερψηφίστηκε από Επτανήσιους βουλευτές; Ναι, οι Επτανήσιοι βουλευτές υπερψήφισαν αρνητικές για τα Επτάνησα πολιτικές, οι πολιτικές όμως αυτές δεν προήλθαν από παρθενογένεση, ξεκίνησαν μέσα από τους μηχανισμούς της εκάστοτε κυβέρνησης και προωθήθηκαν στο κοινοβούλιο. Επομένως πλην των Επτανησίων πολιτικών που υποστηρίζουν ή ανέχονται την πολιτική διακρίσεων και όλες τις απορρέουσες από αυτήν επί μέρους πολιτικές για στα Επτάνησα υπάρχει και ένα Ελληνικό πολιτικό σύστημα το οποίο δημιουργεί αυτές τις πολιτικές.

Οι πολιτικές αποτελούν το μέσον μέσω του οποίου υλοποιείται το όραμα ενός ατόμου, μίας ομάδας, ενός έθνους ή ενός κράτους. Ποιο λοιπόν είναι το όραμα του Νεοελληνικού κράτους το οποίο υλοποιείται μέσω της πολιτικής διακρίσεων απέναντι στα Επτάνησα; Υπάρχει αυτό το όραμα; Είναι καταγεγραμμένο; Συζητείται στους πολιτικούς κύκλους; Είναι κρυφό; Ή μήπως βρίσκεται θαμμένο στο υποσυνείδητο κάθε ή σχεδόν κάθε Έλληνα πολιτικού και πολίτη;

Το όραμα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας όπως αυτό εκφράστηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ήταν η παρουσία της Ελλάδας στην Δύση στην οποία εξ ορισμού ανήκει, ήταν η ισότιμη παρουσία της Ελλάδας στο (Δυτικό) Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, ήταν η (Δυτική) Ευρωπαϊκή Ελλάδα. Ο Κώστας Σημίτης συμπλήρωσε το όραμα του Καραμανλή με την Ελλάδα που βρίσκεται στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ισχυρή Ελλάδα. Το μεταπολιτευτικό λοιπόν όραμα της Ελλάδας είναι η σταθερή σύνδεσή της με την Δυτική κατά κύριο λόγο Ευρώπη και η παρουσία της στον χώρο αυτό σαν ένα αναπόσπαστο κεντρικό συστατικό του. Τα Επτάνησα αποτελούν το μόνο μέρος του νέου Ελληνικού χώρου το οποίο ήταν ενεργό συστατικό της Δυτικής Ευρώπης από την εποχή λίγο μετά από το σχίσμα των δύο Εκκλησιών μέχρι και την ένωσή τους με το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος. Στην διάρκεια αυτών των αιώνων μέσα από στάδια, όπως η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός, διαμορφώθηκε η Ευρώπη και η Ευρωπαϊκή κουλτούρα του σήμερα. Τα Επτάνησα συμμετείχαν στην διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής κουλτούρας διατηρώντας μία σχέση αμφίδρομη με αυτήν και απετέλεσαν και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της. Είναι λοιπόν λογικό για την υλοποίηση του μεταπολιτευτικού οράματος για την Ελλάδα τα Επτάνησα, τόσο για πολιτιστικούς όσο και για γεωγραφικούς λόγους, να αναβαθμιστούν και να αποτελέσουν τον φυσικό συνδετικό κρίκο μεταξύ της Ελλάδας και της υπόλοιπης (Δυτικής) Ευρώπης. Για την υλοποίηση δηλαδή του μεταπολιτευτικού οράματος θα ανέμενε ο λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος την εφαρμογή πολιτικών ανάπτυξης των Επτανήσων και έμφασης στην κουλτούρα τους. Το πολιτικό συμφέρον εξ’ άλλου της Ελλάδας είναι η ισχυρή παρουσία της στον σημαντικό γεωπολιτικό χώρο της Αδριατικής – Ιονίου στον οποίο δεν υπάρχουν μόνο κοιτάσματα υδρογονανθράκων, αλλά και ο οποίος αποτελεί βασική οδό μεταφοράς ανθρώπων, εμπορευμάτων και ενέργειας, αποτελεί βασική τηλεπικοινωνιακή οδό και έξοδο των Κέντρο-Ευρωπαϊκών χωρών στην Μεσόγειο. Οι πολιτικές όμως που υιοθέτησαν οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις της Ελλάδας είναι ακριβώς οι αντίθετες, προσβλέπουν στην υποβάθμιση της σημασίας των Επτανήσων μέσα στον Ελληνικό χώρο και δεν συνάδουν με το μεταπολιτευτικό όραμα. Αυτό βέβαια δεν εξηγείται από την για εθνικούς λόγους προσπάθεια αναβάθμισης των νησιών του Αιγαίου γιατί οι σχετικές πολιτικές δεν είναι αλληλο-αποκλειόμενες.

Από ποιο όραμα λοιπόν απορρέει η πολιτική διακρίσεων και υποβάθμισης των Επτανήσων; Εάν όχι από το μεταπολιτευτικό όραμα ίσως θα έπρεπε κανείς να ανατρέξει στην εποχή πριν και μετά την σύσταση του νέου Ελληνικού κράτους και να εξετάσει το τότε όραμα. Ποιό λοιπόν ήταν το όραμα που οδήγησε στην απελευθέρωση, την σύσταση και εξέλιξη του νέου Ελληνικού κράτους; Ίσως δεν θα έπρεπε κανείς να μιλάει για ένα όραμα, αλλά για ένα σύμπλεγμα παραγόντων οι οποίοι ήταν πολλές φορές συγκλίνοντες και πολλές φορές αποκλίνοντες. Οι βασικότεροι ήταν ο εθνικισμός σαν μία τάση εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας, το όραμα της Μεγάλης Ιδέας η οποία προϋπήρξε σαν έννοια της επανάστασης του 1821, αλλά αρθρώθηκε από τον Κωλέττη το 1844, οι φιλοδοξίες αναβίωσης του ορθόδοξου Βυζαντίου, η ρομαντική επιθυμία αναβίωσης της αρχαίας Ελλάδας των φιλελλήνων, οι επιδιώξεις των μεγάλων δυνάμεων και τα μικροσυμφέροντα των ντόπιων παραγόντων. Ο παράγοντας όμως που τελικά έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο στην μετα-επαναστατική εξέλιξη της Ελλάδας ήταν η Μεγάλη Ιδέα, η δημιουργία δηλαδή ενός κράτους με κέντρο την Κωνσταντινούπολη που θα προέρχεται από την απελευθέρωση όλων των κατεκτημένων από την Οθωμανική αυτοκρατορία Ελληνικών χωρών. Το όραμα αυτό συνειδητά κατέρρευσε με την Μικρασιατική καταστροφή, αλλά παρέμεινε στο υποσυνείδητο του Ελληνικού έθνους.

Η Μεγάλη Ιδέα για να στηριχθεί χρειαζόταν μία κεντρική έννοια, έναν ενιαίο χωρικά και χρονικά Ελληνικό πολιτισμό ο οποίος είχε τις απαρχές του στην αρχαία Ελλάδα και μέσα από το μεσαιωνικό Βυζάντιο έφθανε στις Ελληνικές χώρες που απλώνονταν από το Ιόνιο μέχρι και τα παράλια της Μικράς Ασίας και του Εύξεινου Πόντου. Ο χώρος αυτός έχει κοινή ιστορία και κοινές πολιτιστικές καταβολές, αρχαία Ελλάδα, Ρώμη, Βυζάντιο, Λατινικές κυριαρχίες, Τουρκοκρατία. Γεωγραφικά εξαπλώνεται από την Ευρώπη μέχρι την Ασία με τις Ευρωπαϊκές περιοχές να κοιτούν ανατολικά και με τις Ασιατικές δυτικά. Είναι ένας χώρος γεωγραφικά εσωστρεφής έχοντας σαν καρδιά του το Αιγαίο πέλαγος και την πλάτη του γυρισμένη στην Ευρώπη και στην Ασία. Η Μεγάλη Ιδέα, αν και βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στις εισαγόμενες ιδέες του εθνικισμού, της ισοτιμίας και της ελευθερίας εξελίχθηκε σε ένα εσωστρεφές όραμα το οποίο σε μεγάλο βαθμό απομόνωσε την Ελλάδα από το φυσικό της περιβάλλον. Για την επίτευξη του οράματος της Μεγάλης Ιδέας ήταν απαραίτητη η ομοιομορφία του Ελληνικού χώρου η οποία εκφράζεται μέσω της ομοιομορφίας της γλώσσας και γενικότερα του πολιτισμού και την οποία υπέθαλπαν οι τοπικές ιδιαιτερότητες.

Ποια λοιπόν ήταν η θέση των Επτανήσων μέσα στην κεντρική έννοια του οράματος της Μεγάλης Ιδέας; Τα Επτάνησα συμπορεύθηκαν με τις υπόλοιπες Ελληνικές χώρες από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας μέχρι περίπου το 1200 μχ. Από την εποχή αυτή και μετά η πορεία των Επτανήσων απέκλινε καθώς αυτά ακολούθησαν την τύχη του δυτικού τμήματος της παλαιάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1864 που το υπό Βρετανική προστασία κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών των Ιονίων Νήσων ενώθηκε με το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος. Μέσα στους περισσότερο από έξι αιώνες παρουσίας των Επτανήσων στην Δύση η εξέλιξη του Ελληνικού πολιτισμού τους ακολούθησε μία επίσης αποκλίνουσα πορεία από αυτή των υπόλοιπων Ελληνικών χωρών και διαμορφώθηκε ο Επτανησιακός πολιτισμός που κορυφώθηκε τον 19^ο αιώνα. Την εποχή λοιπόν που το όραμα της Μεγάλης Ιδέας ανδρώνονταν, την εποχή που η ύπαρξη ενός και ομοιόμορφου Ελληνικού πολιτισμού ήταν προαπαιτούμενο, τα Επτάνησα με την δική τους διαφορετική και ανθούσα άποψη του Ελληνικού πολιτισμού, με την δική τους δημοτική γλώσσα, δήλωναν την παρουσία τους στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος και έκαναν εμφανή την ιδιαιτερότητά τους. Από γεωγραφική σκοπιά η φυσική θέση των Επτανήσων ήταν εκτός του εσωστρεφούς χώρου της Μεγάλης Ιδέας, πίσω από την πλάτη αυτού του χώρου και προσανατολισμένα για αιώνες προς τα δυτικά. Με άλλα λόγια δηλαδή η φύση των Επτανήσων όχι απλά δεν ικανοποιούσε τις απαιτήσεις περί ομοιομορφίας του Ελληνικού χώρου, αλλά αποδείκνυε την ανυπαρξία της ενώ η εξωστρέφεια των Επτανήσων αντέκρουε την εσωστρέφεια του Ελληνικού κράτους. Οι δύο παραπάνω παράγοντες που προστέθηκαν στην υπόσταση του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους με την ένωση των Επτανήσων, φαίνεται ότι άθελα υπονόμευαν το όραμα. Πολλοί Επτανήσιοι μέσα από το κίνημα του ριζοσπαστισμού επιζητούσαν την συμπόρευση με την Ελλάδα και την αποδέσμευση από την Βρετανία. Συνειδητά ή ασυνείδητα επιδίωκαν την ένταξη των Επτανήσων στον εσωστρεφή χώρο της Μεγάλης Ιδέας και ουσιαστικά την αποδέσμευσή τους από τους Δυτικοευρωπαϊκούς δεσμούς.  Η ιστορική, γεωγραφική και πολιτιστική ιδιαιτερότητα των Επτανήσων όμως ήταν δεδομένη και παρούσα. Η ίδια η Ελληνική συνείδηση λοιπόν επέλεξε σαν αντίδραση μέσα στα πλαίσια του οράματος, ασυνείδητα ίσως, να θεωρήσει τα Επτάνησα σαν ξένο σώμα και να τα αγνοήσει. Κατά τον 19^ο αιώνα η Ελληνική συνείδηση χάραξε, χωρίς ίσως να το αντιληφθεί, μία γραμμή από το βόρειο μέχρι το νότιο Ιόνιο και διαχώρισε τα Επτάνησα από την υπόλοιπη χώρα. Η νοητή αυτή γραμμή φαίνεται ότι είναι ζωντανή ακόμη στο κοινό υποσυνείδητο των Ελλήνων. Αξίζει να διερωτηθεί κανείς γιατί το 1914 η Ελληνική κυβέρνηση παρέδωσε κάτω από Ιταλικές και Αυστριακές πιέσεις το Επτανησιακό Διαπόντιο νησί Σάσωνα στην Αλβανία, γιατί η εκπροσώπηση της κυβέρνησης στις εορτές της ένωσης των Επτανήσων είναι σχεδόν πάντοτε υποβαθμισμένη, να διερωτηθεί εάν προβάλλεται ισότιμα στην χώρα το Επτανησιακό δημοτικό τραγούδι και οι Επτανησιακοί χοροί, γιατί όταν χρησιμοποιείται η λέξη ‘νησιά’ αυτή αναφέρεται σχεδόν πάντοτε στα νησιά του Αιγαίου, γιατί ακόμη και στην πρόγνωση του καιρού στην τηλεόραση τα Επτάνησα συνήθως δεν αναφέρονται. Η απάντηση είναι ότι στο υποσυνείδητο των Ελλήνων η χώρα τελειώνει στο Ιόνιο πέλαγος το οποίο αποτελεί και το δυτικό της όριο.

Για την πρόοδο ενός έθνους είναι σημαντικό αυτό να αναγνωρίζει τις αδυναμίες του και τα λάθη του και κατόπιν να κάνει τι απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες. Το να διακατεχόμαστε οι Επτανήσιοι στο εξωτερικό περιβάλλον μας από έναν ‘πατριωτισμό’ και στις σκέψεις μας να σκεφτόμαστε ότι καλά έκαναν οι Κορακιανίτες και καταψήφισαν την ένωση με την Ελλάδα δεν είναι τίμιο. Το να μιλάμε για την ένωση των Επτανήσων με την Μητέρα Ελλάδα και να σκεφτόμαστε ότι η Μητέρα μας βλέπει σαν το νόθο παιδί είναι υποκριτικό. Η Ελλάδα περνάει και θα περνάει για αρκετό διάστημα μία τρομερή κρίση, μία ακόμη καταστροφή και θα επιβιώσει. Είναι όμως τώρα η ευκαιρία σαν έθνος να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα σε όλα τα επίπεδα. Πατριωτισμός δεν σημαίνει το να είμαστε προσκολλημένοι σε οράματα ηλικίας δύο αιώνων και στις αγκυλώσεις των. Πατριωτισμός δεν σημαίνει, έστω και υποσυνείδητα, να υποβαθμίζουμε τα Επτάνησα και την παρουσία τους στην μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας περιοχή τους, γιατί έτσι υποβαθμίζεται και η παρουσία της Ελλάδας. Πατριωτισμός δεν σημαίνει να κάνουμε τους Επτανήσιους να νοιώθουν ότι αδικούνται γιατί έτσι δίνουμε ευκαιρίες σε άλλες δυνάμεις, ας μην ξεχνάμε την πίεση στην κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή το 2008 με την απόσχιση της Κέρκυρας. Πατριωτισμός δεν ήταν η παράδοση του Διαπόντιου νησιού Σάσωνα στην Αλβανία το 1914, κάποια στιγμή μπορεί και η εξασθενημένη Κέρκυρα να ακολουθήσει. Πατριωτισμός σημαίνει να κάνουμε το καλύτερο για να θωρακίσουμε και να ισχυροποιήσουμε την χώρα μας και τον πολιτισμό μας. Πατριωτισμός σημαίνει να αναγνωρίσουμε τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου και να τις στηρίξουμε ώστε κάθε μέρος της Ελλάδας να αναπτυχθεί όπως το ίδιο γνωρίζει και το σύνολο να αποτελεί μία ισχυρή χώρα δεμένη με τον κοινό πολιτισμό της. Πατριωτισμός σημαίνει να ισχυροποιήσουμε τα Επτάνησα και να κάνουμε αισθητή την παρουσία της Ελλάδας στον σημαντικό Αδριόνιο χώρο. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια τα Επτάνησα πρέπει άμεσα να θέσουν τους προβληματισμούς τους στην Ελληνική πολιτεία προς συζήτηση. Τα Επτάνησα πρέπει ίσως να επανα-διαπραγματευτούν την σχέση τους με την Ελληνική πολιτεία ώστε να διασφαλίζεται η προστασία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, η ανάπτυξή τους και η ισχυρή παρουσία τους, συνεπώς και της Ελλάδας στην περιοχή.

Γιάννης Βραδής

Διδάκτωρ πανεπιστημίου Purdue, ΗΠΑ